Κύριος – Κύρης - Άρχοντας - Αφέντης (Efendi), αλλά στο επιχειρησιακό περιβάλλον.
Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Η διοίκηση μιας επιχείρησης ήταν κατ’ αρχήν αντιγραφή της στρατιωτικής κάθετης διοίκησης η οποία μετεξελίχθηκε στην κλασσική (μέχρι προ ολίγων δεκαετιών) Προϊσταμένου – Υφισταμένου. Δηλαδή από τα άνω κλιμάκια, σκαλί σκαλί έρχονται προς τα κάτω οι εντολές, οι ιδέες τα σχέδια, ενώ προς τα πάνω δεν πάνε εντολές, αν προσπαθήσουν δε να πάνε ιδέες και σχέδια, κόβονται, ή χάνονται, ή τα οικειοποιούνται οι προς τα πάνω, οπότε, σε μια τέτοια δομή, γιατί να παράγονται ιδέες και σχέδια; Εδώ λοιπόν, σύμφωνα με όσα είπαμε στο προηγούμενο άρθρο, ο κάθε Προϊστάμενος λειτουργεί με το πρώτο μισό του Κυρίου – Άρχοντα, και ελάχιστα με το δεύτερο του ποιμένος, της μητέρας και να προσθέσουμε και του δασκάλου.Τα ίδια και κατά πολύ χειρότερα ίσχυαν και στις σοβιετικού τύπου επιχειρήσεις, όταν έβλεπες κάτω από την σοσιαλιστική τους προπαγανδιστική πάσπαλη.
Τα πράγματα όμως αλλάξανε και από την Ιαπωνία κυρίως μας ήλθε ένας νέος οριζόντιος τρόπος διοίκησης. Δηλαδή η σχέση Προϊσταμένου – Υφισταμένου έγινε εξαιρετικά χαλαρή και η δραστηριότητα της επιχείρησης βασίστηκε στην ομαδική εργασία και την δημιουργία ομάδων που επιλύουν προβλήματα, δημιουργούν και αξιολογούν ιδέες, σχεδιάζουν κ.λ.π. Αυτός ο νέος τρόπος σχηματικά αποτυπώνεται σε αυτό που λέμε Total Quality = Ολική Ποιότητα = Ποιότητα στα πάντα. Αυτό πρακτικά σημαίνει να δουλεύουμε μαζί και όχι υπό. Αυτή η διοικητική επανάσταση δημιούργησε τις εταιρείες σαν τη Toyota κ.λ.π.
Δύο θέματα τώρα:
1. Πώς αξιολογείς και αμείβεις τώρα που δουλεύουμε σε ομάδες και μαζί; Ο εργαζόμενος πρώτα συμμετέχει, περνάνε τα χρόνια, γίνεται παράδειγμα ομαδικής εργασίας, πηγής γνώσεων και ιδεών που μοιράζεται με όλους, το ενδιαφέρον του διαχέεται στοργικά προς όλους, χωρίς πρόβλημα γίνεται σε μια ομάδα αρχηγός και στην άλλη πλήρωμα, θεωρεί ότι μόνον όταν πετύχει η ομάδα πετυχαίνει και αυτός ως μέλος ή αρχηγός. Και αφού περάσουν αρκετά χρόνια και όλα αυτά είναι πλέον εμφανέστατα και κεφαλοποιημένα κατά κάποιον τρόπο, τότε αξιολογείται ως Δάσκαλος και Κύριος, διότι λειτούργησε και λειτουργεί με το δεύτερο μισό του Κυρίου και Άρχοντα, δηλαδή του ποιμένος και της μητέρας, πολύ περισσότερο από το πρώτο μισό.
2. Έρχεται το ερώτημα: Μια επιχείρηση κλασική με κάθετη διοίκηση πόσο χρόνο χρειάζεται να οργανωθεί με σύγχρονο τρόπο, δηλαδή όπως λέμε στη πιάτσα να λειτουργήσει σύμφωνα με το ISO 9001, και, αφού πετύχει αυτό, πόσο χρόνο χρειάζεται για να λειτουργήσει με σύστημα Ολικής Ποιότητας, δηλαδή να περάσει στο μαζί; Η απάντηση είναι ότι 5 χρόνια είναι υπεραρκετά για να λειτουργήσεις με ISO 9001 και να γίνεις μια καλή επιχείρηση με κάθετη διοίκηση. Έλα όμως που ζηλεύεις και θέλεις να γίνεις σαν την Toyota; Έ, χρειάζεσαι ακόμη άλλα 10 χρόνια. Μα τόσο πολύ; Αφού ήδη δουλεύουμε μια χαρά, και θέλουμε 10 χρόνια να δουλεύουμε μαζί κατά ομάδες; Ναι, γιατί όλες οι προσλήψεις που έχουν γίνει στην επιχείρηση, σε όλα τα κλιμάκια διοίκησης, είναι προσλήψεις του ΕΓΩ, και για να αλλάξει το ΕΓΩ του καθένα είναι τεράστια υπόθεση. Πρέπει η επιχείρηση να προσλαμβάνει ανθρώπους του ΕΜΕΙΣ ΜΑΖΙ, ώστε να έχει μετά 10 χρόνια μια κρίσιμη μάζα τέτοιων εργαζομένων που θα μπορέσουν να αναποδογυρίσουν την προηγούμενη Κουλτούρα του ΕΓΩ. Άρα η χώρα ολόκληρη πρέπει να έχει οικογενειακή, κοινωνική και σχολική παιδεία που να παράγει ανθρώπους του ΕΜΕΙΣ ΜΑΖΙ. Γιατί θαύματα δεν γίνονται.
Δηλαδή αν σήμερα πας στην Ιαπωνία και τους πεις ότι «ΕΓΩ θα αλλάξω τον Δήμο....» ….. θα σε βάλουν κατευθείαν .... στο μουσείο διοίκησης.
Σημείωση: Ο πλέον πετυχημένος κλάδος της χώρας μας είναι η ναυτιλία μας. Ανατρέξατε στα Αρχεία Υδρας και Σπετσών (λέμε τα δικά μας, αλλά σε όλα τα νησιά το ίδιο βλέπουμε), ανατρέξατε στα ιστορικά βιβλία και θα δείτε ότι το θαύμα της Ναυτιλίας μετά το 1770 στηρίχθηκε στη συμμετοχική διαχείριση του πλοίου, την μετοχή όλων στα κέρδη και τις ζημιές όπως και στον ασφαλιστικό κίνδυνο, στην οικογενειακή, κοινωνική και σχολική ναυτική παιδεία, στην μη παρεμπόδιση, αντίθετα στην ενθάρρυνση του ναυτόπουλου να γίνει καραβοκύρης και προύχοντας, από μια πολύ δημοκρατική και εμπνευσμένη Κοινότητα (Κοινόν).
Αυτά λοιπόν που ήλθαν από την Ιαπωνία, στον τόπο μας είχαν εφαρμοστεί πριν δύο αιώνες με έναν φυσικό και αβίαστο τρόπο. Γι’ αυτό, και οι κύριες εργασίες όλων των τάξεων του Γυμνασίου και Λυκείου πρέπει να έχουν αντικείμενο τα δύο θαύματα της περιοχής μας: Το Κοινόν των Υδραίων και των Σπετσιωτών και το θαύμα της Ναυτιλίας τους, που εισάγουν κατευθείαν στην διοίκηση του ΕΜΕΙΣ ΜΑΖΙ.
Έρρωσθε,
Βασίλης Γκάτσος
