''Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΗΣ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΤΗΣ''.
Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Μια γραμμή που ξεκινά από τα Τσελεβίνια, περνά ανοικτά πίσω από την Ύδρα και τις Σπέτσες και καταλήγει στα Ίρια ορίζει την παραγωγική θάλασσά μας. Εκεί ψαρεύεις με όλα τα γνωστά εργαλεία, ενώ πέρα από αυτήν γίνονται μόνον ειδικά ψαρέματα ανοικτής θαλάσσης (τόνοι, ξιφίες κυρίως).Χοντρικά, η παραγωγική μας θάλασσα είναι περίπου 1000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Όταν βρισκόταν σε.....
...... σχετικώς παρθένα κατάσταση (δεκαετία του 1950, ας πούμε) μπορούσε να παράγει από 3 έως 16 τόνους κάθε είδους αλιεύματα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο χωρίς να μειώνεται ο πληθυσμός των αλιευμάτων.
Τώρα, πόσο ακριβώς, μόνο ειδικοί μπορούν να μας το πουν. Ας πάρουμε λοιπόν το κατώτερο, δηλαδή 3 τόνοι ανά τ.χ. Αυτό σημαίνει παραγωγή 3000 τόνοι ετησίως και με 10000 € να βάλουμε τον τόνο, είναι μια αξία 30000000 €. Αν με την αλιεία ασχολούνται 500 οικογένειες κατά μέσο όρο θα έχει ετήσιο εισόδημα η κάθε μία 60000 €. Συντηρείται, ανανεώνει τον εξοπλισμό και της περισσεύουν.
Άρα η θάλασσά μας, αν σήμερα ήταν στην κατάσταση της δεκαετίας του 1950, με ορθολογιστική χρήση, δρακόντειους νόμους προστασίας κ.λ.π. θα ήταν η κύρια πλουτοπαραγωγική πηγή του τόπου μας. Και η φήμη της περιοχής με μόνο φρέσκο ψάρι και θαλασσινά θα διπλασίαζε και τριπλασίαζε το εισόδημα λόγω γαστρονομικού τουρισμού.
Με λίγα λόγια θα περιγράψω την σημερινή κατάσταση, έτσι όπως την βλέπω και όπως μου την ιστορούν οι φίλοι ψαράδες μας:
1. Ρίχνοντας δίκτυα και παραγάδια είναι μάλλον απίθανο να μην διασταυρωθείς με άλλα, άλλων ψαράδων, ή με αυτά που άφησαν κάτω οι ερασιτέχνες, πολλοί εκ των οποίων ξέρουν να τα ρίχνουν αλλά δεν ξέρουν να τα σηκώνουν.
2. Κάνοντας συρτή, αυτή σκαλώνει σε αμέτρητα νάιλον ελαφριά σκοινιά που πετάγονται από το βυθό σαν... τις κόμπρες του φακίρη των Ινδιών. Είναι τα σχοινιά που έδεναν φιάλες γκαζιού και άλλα δοχεία γεμάτα με δυναμίτιδα και ανατίναζαν μπάγκους και ξέρες ερασιτέχνες και επαγγελματίες ψαράδες, κυρίως όμως οι δεύτεροι. Χρόνια τώρα αυτή η δουλειά .... του βομβαρδισμού με «βόμβες βυθού» που τα παλιά δυναμίτια μπροστά τους ήταν πυροτεχνήματα.
3. Ανεμότρατες, τράτες, γρι γρι, αφού αφάνισαν τους ρηχούς βυθούς απλώθηκαν στη βαθύτερη θάλασσα. Και δεν είναι όπως παλιά, μια οικογενειακή επιχείρηση. Ένας ιδιοκτήτης που σπάνια πατάει στο καΐκι και μετανάστες Αιγύπτιοι που το δουλεύουν.
4. Δεν πιάστηκαν συστηματικά μόνον τα ψάρια στα ατέλειωτα δίκτυα και παραγάδια. Όλος ο πληθυσμός του βυθού, πέντε περίπου μέτρα ένθεν και ένθεν του δικτυού (πορφύρες, καβούρες, κολκοτσάνια, κ.λ.π.) ταξιδεύουν προς το δίκτυ να πέσουν πάνω στα πιασμένα ψάρια. Έτσι πιάνονται και αυτά. Δηλαδή 1000 μέτρα δίκτυ αφανίζει 5Χ2Χ1000 = 10000 τ.μ. βυθού από τα .... ζούδια του! Δέκα στρέμματα! Είναι μια παράμετρος που για πρώτη νομίζω φορά καταγράφεται. Παλιά το πρόβλημα του ψαρά δεν ήταν το ξεψάρισμα, αλλά το νετάρισμα, να καθαρίσει τα δίκτυα από τις πορφύρες, το φύκια, τις τροκάδες κ.λ.π. Σήμερα τα δίκτυα βγαίνουν καθαρά! Τόσο καθαρά που έχουν ξεχαστεί και τα κλοκοτσάνια, και οι μοδίστρες, και οι πορφύρες και οι αχινοί οι πελαγίσιοι, ακόμη και οι τροκάδες και τα φύκια.
5. Πόνος βαθύς και κόπος βαρύς κατάντησε το μεροκάματο του επαγγελματία και ανέμελο καταστροφικό παιχνίδι η ψυχαγωγία του ερασιτέχνη. Άκουσα διήγηση δύο πρωτευουσιάνων που είχαν τρεχαντήρι. Ερασιτέχνες φυσικά. Έλεγαν με καμάρι, πώς, βαθιά από τις Σπέτσες, έπιασαν 5 μεγάλους τόνους (κομμάτια τα λένε στη γλώσσα τους την ερασιτεχνική), 20 – 30 κιλά το καθένα. Φυσικά δεν νομίζω ότι τα βάλανε στην κατάψυξή τους. Κάποιος ψαρομανάβης τα έβαλε στο μαγαζί του.
6. Να προσέξουμε και το γλωσσικό μέρος του πράγματος. Πώς δηλαδή, επαγγελματίες και ερασιτέχνες, περιγράφουν την τραγική κατάσταση, ή μάλλον κατάληξη της πάλαι ποτέ παραγωγικής μας θάλασσας: «χάθηκε το ψάρι», «χάλασε η θάλασσα», «χάλασε ο βυθός», «αρρώστησε η θάλασσα», «πολλά τα εργαλεία». Σε αυτά προστέθηκε και η...Υδραίικια φώκια που πλέον βουτάει τα ψάρια από τα παραγάδια. Στην κανονική διάλεκτο, την καταληπτή, αυτά όλα σημαίνουν «την φάγαμε τη θάλασσα, της αλλάξαμε τα φώτα, ξαφρίσαμε όλο της τον πλούτο, τη διαλύσαμε», μα δε το μολογάμε. Ερασιτέχνες και επαγγελματίες.
7. Είναι και η μόλυνση, τα λύματα, τα λιπάσματα, τα φυτοφάρμακα που συνέβαλαν. Όμως κακά τα ψέματα, δεν είναι για την Ερμιονίδα και τα νησιά της η κύρια αιτία. «Χάθηκε το ψάρι», «χάλασε ο βυθός», όχι μόνον στον όρμο της Κάπαρης που δέχεται χρόνια αρκετή μόλυνση αλλά και στα πεντακάθαρα νερά από τη μεριά της Κοιλάδας.
Έτσι το μέγα πλεονέκτημα του να είναι κοινόχρηστη η παραγωγική μας θάλασσα, έγινε μειονέκτημα, δηλαδή ξέφραγο αμπέλι για τον καθένα.
Έρρωσθε,
Βασίλειος Γκάτσος
* Μια και δεν έχουν ορισθεί όλοι οι συνδυασμοί που θα κατέβουν στις καλλικράτειες εκλογές Ερμιονίδος, έχουμε καιρό ακόμη για κάτι διάφορο από την ‘τοπική πολιτική’. Έτσι στο επόμενο θα συνεχίσουμε με την ιστορία του ....ξαφρίσματος της θάλασσάς μας.
