Μερικές παραγωγικές σκέψεις
Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Η Κοιλάδα τη 10ετία του 1960 ήταν ένα μικρό ψαροχώρι φτωχών ψαράδων. Οι Κοιλαδιώτες δεν είχαν κτήματα, δεν προσδοκούσαν τίποτα από την αγοραπωλησία γης. Τη δεκαετία αυτή ανοίξανε οι δουλειές στα καράβια και...... το μπάρκο έγινε το νέο φαντασιακό των κατοίκων της και κυρίως των νέων. Θυμάμαι τους Κοιλαδιώτες συμμαθητές μου στο Γυμνάσιο Κρανιδίου να έχουν ως πρώτο θέμα συζήτησης το πόσα πήρε ο τάδε που μπάρκαρε με την τάδε εταιρεία, ποιος έφτιαξε καινούργια ανεμότρατα, ποιοι έφτιαξαν αλιευτικά ανοικτής θαλάσσης και ψαρεύουν στα παράλια της Αφρικής, ποιοι αγόρασαν μότορσιπ και γίνανε μικροεφοπλιστές.Την ίδια εποχή η συζήτηση των Κρανιδιωτών συμμαθητών μου, όπως και των εκ του Πορτοχελίου, είχε μετατοπιστεί στο πόσα λεφτά πήρε ο τάδε βοσκός, ο τάδε κτηματίας, που πούλησε τόσα στρέμματα στηn τάδε παραλία. Το φαντασιακό άλλαζε: από το πόσα θα βγάλω δουλεύοντας, πήγαινε στο πόσο αποτιμιέται η κτηματική μου περιουσία χρόνο με το χρόνο.
Η Κοιλάδα πρόκοψε από την εργασία της. Σχεδόν κατεδαφίστηκε όλη και κτίστηκαν πολύ άνετα σπίτια, απέκτησε μικρό αλιευτικό στόλο από ανεμότρατες και γρι – γρι, έφτιαξε τα ιχθυοτροφία στους Αγρίους Λιμένες (Βουρλιά), έφτιαξε μια μεγάλη παραλιακή τουριστική πιάτσα, έχει ένα από τα σοβαρότερα ναυπηγία ξύλινων σκαφών της χώρας. Όλα από την εργασία των κατοίκων της. Δεν είχαν κτηματική περιουσία να την αποτιμούν χρόνο με το χρόνο, να την πουλάνε φέτα φέτα και να γίνονται από τη μία μέρα στην άλλη ευκατάστατοι χωρίς κόπο.
Το Θερμήσι ήταν και αυτό ένα φτωχό χωριουδάκι. Και εδώ υπήρχε και υπάρχει μια ιδιαιτερότητα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των κτημάτων. Στους εργατικούς και φιλόπονους Αρκάδες είχαν παραχωρηθεί κτήματα προς καλλιέργεια τα οποία όμως δεν μπορούσαν να πουλήσουν. Επίσης μεγάλες εκτάσεις τις νοίκιαζαν, γιατί ήταν μετόχια της μονής της Ύδρας. Εδώ το φανταστικό ήταν να καλλιεργήσουν τη γη και να προκόψουν. Και πέτυχαν. Σήμερα το Θερμήσι καυχάται για τους ελαιώνες του και τα θερμοκήπιά του. Και εδώ λίγοι είχαν την πολυτέλεια να αποτιμούν την κτηματική τους περιουσία χρόνο με το χρόνο.
Υπάρχουν λοιπόν νόμοι που δημιουργούν ‘περιστάσεις’, δημιουργούν ένα νέο φαντασιακό στους ανθρώπους, νόμοι καταλυτικοί για την οικονομική δραστηριότητα.
Οι νόμοι του Καποδίστρια, και η συνέχεια αυτών τουλάχιστον μέχρι το 1860, δημιούργησαν το φαντασιακό του ιδιοκτήτη αγρότη. Έδωσε στους αγρότες γη και τους επέτρεψε να εκχερσώνουν δημόσια γη και να την κάνουν ιδιοκτησία τους, αρκεί να την αξιοποιήσουν φυτεύοντας δέντρα. Ο ιδιοκτήτης αγρότης, αυτό το δημιούργημα του Καποδίστρια, είναι όλη η Ελλάδα. Αυτός έδωσε τροφή, αυτός έδωσε παιδιά και στρατιώτες, αυτός με τους φόρους του συντηρούσε τον δημόσιο κορβανά, αυτός με το αίμα του διπλασίασε και τριπλασίασε την Ελλάδα. Ο σοφός Καποδίστριας, από την πρώτη μέρα έδωσε εντολή να φτιαχτούν παντού και σχολεία. Από αυτά βγήκε η πνευματική Ελλάδα.
Ο ιδιοκτήτης αγρότης αγάπησε το κτήμα του, έχυσε ποτάμια ιδρώτα στην καλλιέργειά του, το μεγάλωνε αλλά δεν το πούλαγε. Ήταν η δουλειά του, η δουλειά των παιδιών του. Αποτίμηση της κτηματικής περιουσίας δεν είχε νόημα, αφού το κτήμα είχε αξία μόνο σε σχέση με τη παραγωγή που μπορούσε να βγάλει, αλλιώς ήταν άνευ αξίας, βράχια δηλαδή.
Μέχρι τις αρχές του 1960 ακόμη έτσι είχαν τα πράγματα και όλοι οι νέοι σε Ερμιόνη, Κρανίδι, Πορτοχέλι, έφτιαχναν ελαιώνες, περιβόλια, βάζανε ντομάτα κ.λ.π., ή έφευγαν στην Πρωτεύουσα για μια καλύτερη τύχη, βασισμένη στη μόρφωση.
Ήλθε όμως ο νόμος που έκανε την αγροτική γη αγροτεμάχιο και τα πράγματα γρήγορα άλλαξαν. Άρχισε η αποτίμηση. Γη παραγωγικής αξίας 100 € το στρέμμα σε 5 χρόνια έγινε 1000 στα επόμενα 10000 και πριν δύο χρόνια 40000€ το στρέμμα. Ο κάτοχος έχασε κάθε επαφή με την εργασία και μάλιστα την αγροτική. Έγινε ραντιέρης, δηλαδή εισοδηματίας που ζούσε πλούσια πουλώντας κάθε τόσο ένα αγροτεμάχιο, και ζούσε από τους τόκους των χρημάτων, αν είχε μυαλό και συγκρατημό να μην αναλώνει το κεφάλαιο. Και δουλειές που έφτιαχνε για τα παιδιά του, ήταν έτσι, για να έχουν μια απασχόληση και ένα πρόσωπο κοινωνικό ανάλογο του πλούτου της οικογενείας. Αυτό έγινε το κύριο φαντασιακό και μέχρι σήμερα αυτό κατευθύνει τα πράγματα.
Έχω την πεποίθηση ότι μετά από καμιά γενιά ο νόμος για τα αγροτεμάχια θα θεωρείται εγκληματικός, ως η καταστροφή της αγροτικής παραγωγής των παραλιακών κάμπων μας και των νησιών μας. Σήμερα μια τέτοια συζήτηση είναι ταμπού για όλους και μάλιστα τους οικολογούντες οι οποίοι βλέπουν ακόμη και τα στάσιμα νερά ως υγροβιότοπο, αλλά δεν βλέπουν την καλλιεργήσιμη γη, ζώντας οι περισσότεροι επί αγροτεμαχίων. Όμως ήδη έχουν αρχίσει σοβαρές μελέτες για τα νησιά της χώρας μας όπου θεωρείται καταστροφική η εγκατάσταση εξοχικών στους παραλιακούς κάμπους η οποία οδηγεί στην ερήμωση του εσωτερικού του νησιού, στην εγκατάλειψη κάθε αγροτικής δραστηριότητας. Προτείνουν δεν την ελευθέρωση των παραλιακών κάμπων από την εξοχική κατοίκηση και την επέκταση των εσωτερικών οικισμών για εξοχική κατοικία με συνακόλουθα κίνητρα για την καλλιέργεια της γης.
Αν σήμερα ένας νέος νόμος (όντως Καποδιστριακός) απαγόρευε το κτίσιμο εκτός οικισμού, τότε η αγροτική γη θα είχε αξία σύμφωνα με την παραγωγή που μπορούσε να δώσει, και αυτόματα έπαυε η αποτίμησή της και η παραγωγή νέων ραντιέρηδων. Τότε όλοι θα στρέφονταν στην παραγωγική αξιοποίησή της με σύγχρονες οικολογικές μεθόδους και θα στρέφονταν στην παραγωγή και μεταποίηση εξαιρετικών προϊόντων.
Ως ιδιώτης επιθυμώ το νόμο των αγροτεμαχίων. Ως δημότης και πολίτης θέλω την άμεση κατάργησή του.
Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες άραγε τι θέλουν; Δεν βλέπουν ότι σε καμιά 20αριά χρόνια τα παραθαλάσσια χωρία της Ερμιονίδας και το κεφαλοχώρι Κρανίδιον θα είναι χωριά ντόπιων ακτημόνων;
Έρρωσθε,
