''Τι ξέραμε από παλιά''

''Ο καθένας τη γκουλούμα του.''

Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Παλιά είχαμε κατοίκηση κατά χωριά. Το κάθε χωριό είχε τη γκουλούμα του, που μετά την είπαμε χωματερή και μετά ΧΑΔΑ. Η γκουλούμα ήταν αρχικά μέσα στο χωριό (στη πράξη πολλές γκουλούμες), μετά λίγο παραέξω και μετά αρκετά έξω.

Συγκεκριμένα στην Ερμιόνη:

Πριν την Κατοχή πετούσαν σκουπίδια στη ρουκουτίμα του Σκλαβούνου, στα Καραβανέικα, στο Μπίστι. Άραγε τι σκουπίδια; Κανένα παλιό στρώμα, ρούχα αρρώστων, μικροαντικείμενα. Γιατί γινόταν πλήρης ανακύκλωση. Πώς; Δείτε τη φωτογραφία της ανακύκλωσης των παππούδων μας από το βιβλίο μου Η ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑΣ.

Μετά η Κοινότητα Ερμιόνης έβαλε κάρο (εξ ου και το ‘θα σε πάρω να φύγουμε με το κάρο του Δήμου...’) που μάζευε τα λιγοστά σκουπίδια και τα πήγαινε στην, θα λέγαμε, κοινοτική γκουλούμα που ήταν στο Κρόθι. Δούλεψε αυτή η γκουλούμα καμιά 20αρια χρόνια, σκουπίδια και μπάζα μαζί, και μόλις που υψώθηκε μια έκταση 300 τ.μ. κάνα μέτρο. Και τότε, μικρά παιδιά (οι μικροί Πακιστανοί της εποχής), τσαλαβουτούσαμε στα σκουπίδια ψάχνοντας για μπρούτζα και σίδερα να τα πάμε στου Προβελλέγιου να τα πουλήσουμε για χαρτζιλίκι.

Μετά η γκουλούμα, που πλέον την ονομάσαμε χωματερή, πήγε δυτικά της Μαγγούλας, παραλία, εκεί που είναι τα ευκάλυπτα. Αυτός ο χώρος ο επίπεδος έχει δημιουργηθεί από τη χωματερή. Μετά πήγε ανατολικά της Μαγγούλας, στη στροφή του δρόμου, όπου σήμερα μικρός πευκώνας.

Η κατανάλωση δημιουργούσε πλέον πολλά σκουπίδια, αλλά σταμάτησε και η ανακύκλωση που δείχνει η φωτογραφία. Η εξέλιξη αυτή ήταν εξέλιξη κατανάλωσης, όμως περιβαλλοντική, οικολογική και πολιτιστική οπισθοδρόμηση ως προς τα απορρίμματα που δημιουργούσε. Πήγαμε λοιπόν στη χωματερή του Κροθιού, η οποία μετονομάστηκε σε ΧΑΔΑ (χώρος ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων). Δηλαδή χώρος που δεχόταν όλα τα απορρίμματα, ό,τι δηλαδή ήθελε να πετάξει έξω από την ιδιοκτησία του ο καθένας.

Παρ’ όλα αυτά, η μετέπειτα πανευρωπαϊκή αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» εφαρμοζόταν πλήρως. Το χωριό Ερμιόνη ρύπαινε και πλήρωνε. Κράταγε κοντά του τα απορρίμματά του και υφίστατο τις συνέπειες αυτών. Αυτό γινόταν σε κάθε χωριό της Ερμιονίδας και ήταν πολύ δίκαιο και σωστό. Και κάθε χωριό είχε την ευθύνη της συνολικής διαχείρισης των απορριμμάτων, που πλέον ήταν οικιακά - αστικά απορρίμματα, αφού για τα άλλα επιβλήθηκαν άλλοι τρόποι διαχείρισης.

Από τη στιγμή που έγιναν οι Δήμοι Κρανιδίου και Ερμιόνης, σταδιακά έγιναν δύο οι ΧΑΔΑ, Κρόθι και Δισκούρια, αν και νομίζω ότι μέχρι τελευταία τα Δίδυμα και το Ηλιόκαστρο είχαν τις δικές τους μικροχωματερές.

Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» εφαρμόστηκε και στους δύο δήμους, όμως με μία μεγάλη διαφορά. Τα ρυπαίνοντα χωριά, τα ξενοδοχεία και τα εξοχικά δεν πλήρωναν τις συνέπειες των ρύπων τους, αλλά οι συνέπειες μεταφέρθηκαν στη περιοχή Δισκούρια και Κρόθι.

Η τελική κατάληξη ήταν «ένας Δήμος ένας ΧΑΔΑ», και δημιουργήθηκε ο Δεματοποιητής – ΧΑΔΑ του Σταυρού (και όχι του Σταύρου, ούτε του Λεμπέση, αλλά των τότε δημάρχων δήμου Κρανιδίου). Στα χαρτιά πλέον ισχύει η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» αφού τα σκουπίδια και η ρύπανση μένει στο Δήμο μας, αλλά στην ουσία πληρώνει μόνον η ευρύτερη περιοχή Διδύμων – Φούρνων, ενώ η υπόλοιπη Ερμιονίδα... αγρόν ηγόρασεν. Δηλαδή το ανάλογο για την Αθήνα είναι η χωματερή Λιοσίων – Φυλής.

Ερώτημα: Σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», για αυτά που χαρακτηρίζονται οικιακά απορρίμματα, ποιος υπόκειται σε αυτήν την αρχή;»

1.    Το κάθε νοικοκυριό, κατάστημα, ξενοδοχείο κ.λ.π. Είναι υποχρεωμένο να πληρώσει τις συνέπειες και να διαχειριστεί πλήρως εντός της ιδιοκτησίας του τα οικιακά απορρίμματά του. Αλλιώς να βρουν όλοι μαζί έναν συλλογικό τρόπο διαχείρισης.

2.    Ο Δήμος, με την έννοια ότι έχει αναλάβει από παράδοση αυτόν τον συλλογικό τρόπο διαχείρισης. Αν δεν θέλει μόνος του να διαχειριστεί και να πληρώνει για τις συνέπειες των ρύπων των κατοίκων του, μπορεί να βρει τρόπο συλλογικό με τους άλλους Δήμους.

3.    Νοικοκυριό, κατάστημα, ξενοδοχείο κ.λ.π. + Δήμος έχουν υποχρέωση εφαρμογής της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Πώς;;; Μέσω της υποχρεωτικής πλήρους διαλογής και ανακύκλωσης στη πηγή και αξιοποίησης - διάθεσης σε επίπεδο Δήμου (τελεία και παύλα)

Το Κράτος, δηλαδή η κεντρική διοίκηση, και η Περιφέρεια δεν πρόκειται να κατασκευάσουν κρατικά ή περιφερειακά εργοστάσια διαχείρισης – αξιοποίησης αστικών απορριμμάτων. Έχουν την ευθύνη υλοποίησης και εφαρμογής των σχετικών Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, έχουν την ευθύνη του σχεδιασμού, των εγκρίσεων και των ελέγχων. Είναι περίεργο, το ότι η Περιφέρεια ‘υποσχέθηκε’ να παίρνει τα δέματα από τον Σταυρό. Η περιφέρεια υποσχέθηκε ότι θα προχωρήσει τον σχεδιασμό και θα αδειοδοτήσει εγκαταστάσεις που θα δεχθούν μετά από δύο χρόνια τα δέματα και η ευθύνη της είναι ως προς αυτήν την υπόσχεση. Η ευθύνη του Δήμου Κρανιδίου είναι που πίστεψε αυτήν την υπόσχεση, και η μεγαλύτερή του ευθύνη είναι ότι την πίστεψε για τη θέση Σταυρός και όχι για μια θέση στη Κορακιά.

Παράδειγμα από τον ιδιωτικό τομέα:

Ένα εργοστάσιο παράγει ένα μη επικίνδυνο απόβλητο σε μεγάλη ποσότητα. Ομοίως τέτοια απόβλητα παράγουν και άλλα 100 εργοστάσια σε μια μεγάλη περιοχή. Πάνε στο υπουργείο Περιβάλλοντος και του λένε «Να φτιάξει το Κράτος έναν Χώρο Υγειονομικής Ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων για να πηγαίνουμε εκεί τα απόβλητά μας, φυσικά με πληρωμή». Και το Υπουργείο τους απαντάει: «δεν ρυπαίνει το Κράτος, άρα και δεν πληρώνει». Εσείς που ρυπαίνετε να μαζευτείτε, να αγοράσετε μια έκταση και να φτιάξετε με δικά σας έξοδα Χώρο Υγειονομικής Ταφής, και να μας υποβάλλετε σχετική πρόταση για να σας δώσουμε έγκριση και άδεια σύμφωνα με τον σχεδιασμό μας. Αν θέλετε να κάνετε αυτή τη δουλειά, γιατί αδειοδοτούμε και ιδιωτικές επιχειρήσεις σύμφωνα με τον σχεδιασμό μας που θα φτιάξουν κατάλληλες εγκαταστάσεις και θα πάτε, αν θέλετε, εκεί τα απόβλητα».

Ό,τι κάνουν τα εργοστάσια, το ίδιο θα κάνουν και οι Δήμοι, είτε ο καθένας μόνος του, ή κατά ομάδες.

Όσο για το πόσο σοσιαλιστική – κομμουνιστική – καπιταλιστική είναι η ανακύκλωση και η αξιοποίηση, είναι αρμοδιότητα του βυζαντινολογείν. Ανάγκη της ζωής είναι, και οι παππούδες μας που, όπως δείχνει η φωτογραφία, είχαν τέλεια διαχείριση και αξιοποίηση απορριμμάτων στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήσαν.... Βασιλικοί και μάλιστα φανατικοί.

Έρρωσθε,

Βασίλης Γκάτσος