Αρχαίες, Ρωμαϊκές, Βυζαντινές, Φράγκικες, Ενετικές διαδρομές Αδερών (1)
Ο
Παυσανίας περιέγραψε ό,τι είδε ερχόμενος από την πόλη των Τροιζηνίων
στην πόλη των Ερμιονέων. Φυσικά πήρε πληροφορίες από τους συνοδούς του
και από τις πόλεις. Ο αρχαίος δρόμος που συνέδεε τις δύο πόλεις ήταν
κατάλληλος για φορτωμένα ζα. Αυτό σημαίνει ότι στα δύσκολα σημεία είχε
στρωθεί με πέτρες, είχαν γίνει μικρά πεζούλια στήριξης με ξερολιθιά,
είχαν γίνει πρόχειρα έργα διέλευσης στα μικρά ρέματα. Άρα ένα ασκημένο
μάτι μπορεί και σήμερα να διακρίνει αυτά τα σημάδια....
.....
.....
Κυνηγοί μπορούν να
παρατηρήσουν τέτοια ίχνη, αλλά και άλλα που μπορεί να τα κρύβει η
βλάστηση. Η Ερμιόνη (Καστρί) σχεδόν ποτέ δεν ερημώθηκε, το ίδιο και η
Τροιζήνα (Δαμαλάς), οπότε δεν υπήρχε και λόγος να αλλάξει ο αρχαίος
δρόμος. Μπορεί για μια περίοδο να τον παραμελούσαν, αλλά μετά πάλι ήταν
αναγκαίος και τον συντηρούσαν.
Μετά τον Παυσανία έχουμε περιγραφή αυτής της διαδρομής;
Έχουμε!
Ο Πουκεβίλ περπάτησε αυτή την διαδρομή (το
πιθανότερο γύρω στο 1817 - 1818), ερχόμενος από Τροιζήνα (Δαμαλά) στο
Καστρί (Ερμιόνη), και όπως φαίνεται μέσω Καρακασιού, χωρίς όμως να
παραβλέψει και τον δρόμο που οδηγούσε στο Θερμήσι. Είναι λίγο πριν την
Επανάσταση, τα νησιά Τροιζηνίας και Ερμιονίδας σφύζουν από ζωή, το ίδιο
και τα χωριά της απέναντι ακτής. Ο Πουκεβίλ σε πίνακά του γράφει ότι την
περίοδο αυτή το Ναύπλιο έχει 4000 κατοίκους και το Κρανίδι 5000 !! Άρα ο
"δρόμος του Παυσανία" είναι πολυσύχναστος και η "Σκάλα Μετόχι"
σταθμός προς και από Ύδρα. Ως εκ τούτου, δεν αναζητά μέσα στη φύση τη
διαδρομή του Παυσανία, αλλά την περπατά καλοσυντηρημένη!
Την περιγραφή την δίνει στο πεντάτομο έργο του "Ταξίδι στην Ελλάδα" που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1820. Στη εικόνα διαβάζετε την περιγραφή από το βιβλίο "Ταξίδι στην Ελλάδα, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ",
Πουκεβίλ, μετάφραση Νίκη Μολφέτα, Εκδόσεις Αφών Τολίδη, Αθήνα 1997. Η
μεγάλη χρησιμότητα αυτής της περιγραφής είναι ορισμένα ερείπια που ίσως
είναι ακόμη εντοπίσιμα, αλλά και η ακριβής χρονομέτρηση της διαδρομής κατά αναγνωρίσιμα τμήματα!
Άρα η διαδρομή "ανήκει" στον
Παυσανία αλλά και στον Πουκεβίλ. Θα "ανήκει" όμως και σε αυτούς που
συστηματικά θα την διερευνήσουν, θα την καθορίσουν τεκμηριωμένα και θα
την επισημάνουν.
Στον χάρτη του
Μηλιαράκη, του 1886, έχω σχεδιάσει την πιθανή πορεία του Πουκεβίλ προς
το Καρακάσι (με κόκκινο) και στην συνέχεια προς Ερμιόνη, και την πιθανή
πορεία προς Θερμήσι (με μπλε). Ο Μηλιαράκης δεν αποτυπώνει αυτές τις
διαδρομές. Όμως με λεπτή μαύρη γραμμή αποτυπώνει στον χάρτη πολλές
διαδρομές που συνδέουν χωριά της ευρύτερης περιοχής μας. Με
ένα μεγεθυντικό φακό και λίγη υπομονή θα τις εντοπίσετε. Δεν είναι όλες,
προσοχή! Όμως είναι ένας θαυμάσιος οδηγός για να βρεθούν ίχνη αυτών των
διαδρομών. Απουσιάζουν πολλές ορεινές. Η μοναδική αμαξιτή οδός
(κατάλληλη για άμαξες και κάρα) είναι Κρανίδι - Πορτοχέλι. Μετά από
λίγα χρόνια γίνεται αμαξιτή οδός και η Κρανίδι - Ερμιόνη.
Ο Μηλιαράκης με λεπτή γραμμή δίνει και τη διαδρομή
Μετόχι της Μονής Ύδρας (κακώς το λέμε σκέτο Μετόχι) - Γαλατάς. Αυτόν τον
δρόμο έπαιρναν οι Ερμιονήτες για να πάνε στον Πόρο (τα νεότερα χρόνια
οι ναυτόπαιδες), ενώ συγχρόνως το Μετόχι ήταν σκάλα προς Ύδρα.
Αφού λοιπόν θέλουμε να επισημάνουμε τα αρχαία και νεότερα μονοπάτια μας, θερμή παράκληση όποιος γνωρίζει ίχνη κ.λ.π. διαδρομών να βρει ένα τρόπο να τα κοινοποιήσει,
ώστε να μην γίνουν λάθη που μετά δεν διορθώνονται. Ποιμένες, κυνηγοί,
φυσιολάτρες Ηλιοκάστρου, Διδύμων, Θερμησιού και Σαμπάριζας, Τροιζήνας,
σε εσάς πέφτει το βάρος της πληροφόρησης.
Αυτά με ό,τι αποκαλούμε "διαδρομή του Παυσανία".
(Στο επόμενο η συνέχεια)
Έρρωσθε,
Βασίλης Γκάτσος
