Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Η τεχνολογία που άλλαξε την αιώνια γαλήνη
του υπογείων υδάτων και του υδροφόρου ορίζοντα της Ερμιονίδας ήταν το
μαγκανοπήγαδο. Ήταν μεγάλη επένδυση η οποία όμως δημιουργούσε τον
παράδεισο των περιβολιών με κάθε λογής δέντρα, αλλά και την δυνατότητα
να ζει στο περιβόλι η οικογένεια. Το περιβόλι ήταν
ο επίγειος παράδεισος.
Η επίδραση των πηγαδιών ήταν πολύ μικρή. Μπορούμε να
πούμε ότι εκμεταλλεύονταν το περίσσευμα των υπογείων υδάτων, αυτό που
ούτως ή άλλως θα κυλούσε υπογείως στη θάλασσα. Και η αντικατάσταση του
μαγκανιού με μηχανή έδωσε τη δυνατότητα άντλησης πολύ μεγαλύτερης
ποσότητας, με άμεσο αποτέλεσμα να λιγοστεύει το νερό του πηγαδιού και να
αρχίσει σιγά σιγά να επηρεάζεται η ποιότητα στα παραθαλάσσια πηγάδια.
Όμως ακόμη υπήρχε αειφορία και ισορροπία. Το νερό της βροχής ενίσχυε τα
υπόγεια νερά κανονικά και οι καλλιεργητές αύξαναν την παραγωγή των
υδροβόρων καλλιεργειών τους. Δηλαδή αν εκατοντάδες πηγάδια διάσπαρτα
στην Ερμιονίδα δεν είχαν βάθος πάνω από 15 μέτρα στην ενδοχώρα και γύρω
στα 5 έως 10 μέτρα στα παραθαλάσσια, θα παίρναμε το νερό από τα υπόγεια
ύδατα χωρίς να διαταράσσουμε την φυσική ισορροπία τους. Το νερό βέβαια
θα ήταν περιορισμένο αφού μόνο το 10% του νερού της βροχής περνά στα
υπόγεια νερά και εξ αυτού είναι ζήτημα αν μπορούμε να πάρουμε πάνω από
το 20% χωρίς να διαταράσσουμε την ισορροπία του.
Τις εποχές των πηγαδιών ήταν πολύ δύσκολα και ακριβά τα φράγματα αλλά και όλα τα υλικά μεταφοράς νερού.
Δυστυχώς
η νέα τεχνολογία των γεωτρήσεων και των ηλεκτροκινητήρων έδωσε την
δυνατότητα μεγάλης επέκτασης των υδροβόρων καλλιεργειών, όμως η
νέα τεχνολογία κατέστρεψε την αειφορία και την ισορροπία των υπογείων
υδάτων. Το υπόγειο νερό λιγόστευε και η νέα τεχνολογία πήγαινε όλο και
βαθύτερα, όλο και σε ψηλότερα μέρη. Φτάσαμε να τρυπάμε στο Ηλιόκαστρο
και να φτάνουμε σε βάθη κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η ισορροπία
όχι απλά χάθηκε, αλλά η φύση πήρε την εκδίκησή της. Η θάλασσα εισχώρησε
στα υπόγεια νερά, το νερό έγινε υφάλμυρο και θα παραμείνει για πολλά
χρόνια ακόμη και αν σταματήσει παντελώς η άντληση στην Ερμιονίδα.
Και το ερώτημα: Πώς μπορώ να έχω υδροβόρες καλλιέργειες; Πού θα βρω καλό και πολύ νερό;
Το ερώτημα είναι ακριβώς ίδιο με τα δύο παλαιότερα: Πώς μπορώ να έχω νερό στο σπίτι, να πίνω, να πλένω, να συντηρώ λουλούδια; Μαζεύοντας το νερό της βροχής σε στέρνες. Πώς μπορώ να ποτίζω το κοπάδι μου στο βουνό καλοκαιριάτικα; Διαλέγω ένα μικρό ρεματάκι, οδηγώ το νερό μετά τη μπόρα σε ένα παραπήγαδο καθαρισμού και μετά σε μια στέρνα. Πρακτική που ακόμη χρησιμοποιείται στις Αδέρες από τους ποιμένες.
Δηλαδή η απάντηση είναι μόνο μία: Το
90% του νερού της βροχής χάνεται στη θάλασσα. Να μπορέσω να αποθηκεύσω
όσο μπορώ με φράγματα, σε τεχνητές λίμνες και υδατοδεξαμενές. Να
συμπληρώνω με αυστηρούς όμως όρους από τα υπόγεια νερά χωρίς να χαλάω
την αειφορία και ισορροπία τους.
Ο Ανάβαλος είναι σε αυτή τη λογική της αειφορίας και
της ισορροπίας. Είναι νερό που μόλις έπεσε στη θάλασσα, δηλαδή νερό που
χάθηκε, όχι που πρόκειται να χαθεί. Όμως με την κατάλληλη τεχνολογία το
κλέβουμε στην κυριολεξία από τη θάλασσα που δεν το χρειάζεται. Όσο
υπάρχει αυτό το θαύμα του Ανάβαλου, και όσο το συντηρεί η φύση.
Το φράγμα της Τζερτζελιάς, του Ρορού στο Θερμήσι,
άλλο ένα ψηλά στο Καταφύκι, αλλά και άλλα μικρά σε θέσεις που
προσφέρονται, είναι στην ίδια λογική της αειφορίας και της ισορροπίας.
Αυτόματα
δεν χρειάζονται πλέον οι γεωτρήσεις, μέχρι η επιστήμη να αποφανθεί ότι
τα υπόγεια νερά και ο υδροφόρος ορίζοντας αποκαταστάθηκαν πλήρως. Τότε η
επιστήμη ορίζει λίγες γεωτρήσεις πλήρως ελεγχόμενες, ώστε να κερδίσουμε
και όσο νερό δεν χρειάζεται για την ισορροπία των υπόγειων νερών και
πηγαίνει στη θάλασσα.
Αν υπάρχει βούληση, τα τεχνικά μέσα επιτρέπουν την πλήρη υλοποίηση του ως άνω οράματος σε 10 χρόνια.
Τότε θα μιλάμε για μια άλλη Ερμιονίδα, και οι επόμενες γενιές θα
θυμούνται τον Δήμαρχο που τα έκανε και όλους που συνέβαλαν στην
υλοποίηση του οράματος.
Αυτή είναι η οδός μας και άλλη οδός στο μείζων θέμα του νερού δεν υπάρχει. Είναι η περίπτωση: ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Είναι τέτοιας ζωτικής σημασίας το νερό.
Έρρωσθε,
Βασίλης Γκάτσος
