''Ο αρχαιολογικός χώρος των Αλιέων.''
Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Ο
Δήμαρχος και όλο το Δημοτικό Συμβούλιο συμπεριλαμβανομένης και της
αντιπολίτευσης όπως και ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Πορτοχελίου
φαίνεται ότι αγνοούν
το «καθεστώς» της αρχαίας πόλης των Αλιέων και του γύρω χώρου.
Ο
δε Δήμαρχος και ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Πορτοχελίου πρέπει
να ψάξουν καλύτερα τα πράγματα, όπως και τις αρμοδιότητές τους.
Μια
φορά και έναν καιρό λοιπόν, γύρω στο 1961-1964 που........ είμαστε μαθητές στο
Γυμνάσιο Κρανιδίου πηγαίναμε με τα πόδια εκδρομή στο πανέμορφο και
παρθένο Πορτοχέλι.
Καμιά σχέση με αυτό που βλέπουμε σήμερα. Τότε κανείς δεν μιλούσε και
κανείς δεν ήξερε για αρχαιότητες στο Πορτοχέλι όπως και σε ολόκληρη την
Ερμιονίδα. Φυσικά κανείς δεν μιλούσε και για τουριστική ανάπτυξη.
Ο
λόφος λοιπόν της πόλης των Αλιέων και η γύρω περιοχή ήταν ιδιωτικές
εκτάσεις ή δασικές. Λέω δασικές και όχι δημόσιες, γιατί πολλές δασικές
εκτάσεις ήταν ιδιωτικές.
Για να γίνουν λοιπόν ανασκαφές υπάρχουν δύο τρόποι:
Ο
ένας είναι να ανακηρυχθεί πρώτα με ΦΕΚ μία έκταση ως αρχαιολογικός
χώρος, να καθαρίσει η υπόθεση νομικά από διάφορες ενστάσεις κ.λ.π., να
απαλλοτριωθεί ο χώρος
και να πληρωθούν οι αποζημιώσεις, να περιέλθει ο χώρος στη δικαιοδοσία
της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας η οποία κάνει μετά ανασκαφές με όποιο τρόπο
νομίζει και στη συνέχεια οργανώνει και περιφράζει τον αρχαιολογικό χώρο
όπως αυτή νομίζει και, χωρίς την άδεια της,
ουδείς έχει δικαίωμα εισόδου ακόμη και αν έχει ευγενή σκοπό.
Δηλαδή ο χώρος δεν είναι επισκέψιμος. Η διαδικασία αυτή βέβαια είναι
χρονοβόρα και έχει να αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα εκτός και αν είναι
δημόσια έκταση καθαρή χωρίς διεκδικήσεις
ιδιωτών.
Ο
άλλος είναι να γίνουν ανασκαφές σε ιδιωτικό χώρο κατόπιν συμφωνίας. Αν
ένας ιδιώτης έχει ένα οικόπεδο και θέλει να κτίσει, τότε η αρχαιολογική
υπηρεσία κάνει
σωστικές ανασκαφές στο οικόπεδο συνήθως με έξοδα του ιδιοκτήτη, και αν
ό,τι απομείνει μετά τις ανασκαφές θεωρηθεί μη σημαντικό δίδεται η άδεια
για συνέχιση των εργασιών. Την ανασκαφή την ενεργοποιεί ο ίδιος ο
ιδιοκτήτης με το έργο που θέλει να κάνει. Τι γίνεται
όμως σε ένα ιδιόκτητο αγρό, όταν μία Αρχαιολογική Σχολή πιστεύει ότι
υπάρχουν αρχαιότητες και επιθυμεί να τον ανασκάψει; Μπορεί να το κάνει
αν έρθει σε συμφωνία με τον ιδιοκτήτη, δηλαδή κατά ευγενή παραχώρηση του
ιδιοκτήτη. Να γίνει η ανασκαφή μέσα σε ορισμένο
χρόνο και ό,τι απομείνει να σκεπαστεί και να αποκατασταθεί ο αγρός ο
οποίος επανέρχεται στην προηγούμενη χρήση του.
Στους
Αλιείς λοιπόν βλέπουμε σήμερα μια περιφραγμένη έκταση που είναι ο
αρχαιολογικός χώρος της ακρόπολης και του οικισμού. Και άλλες φορές
έχουν γίνει βανδαλισμοί
που έχουν σχέση με την περίφραξη και τους δρόμους προσέγγισης στον
αρχαιολογικό χώρο, όπως και με την παραλία του αρχαιολογικού αυτού
χώρου. Μιλάμε για προσπάθειες καταπάτησης του αρχαιολογικού χώρου, για
προσπάθειες εξάλειψης των δρόμων προσέγγισης που περνούν
από ιδιοκτησίες.
Είναι έτσι τα πράγματα;
Ή μήπως υπάρχουν εντός
της περιφραγμένης έκτασης του αρχαιολογικού χώρου εκτάσεις που τις
διεκδικούν ιδιώτες, εκτάσεις για τις οποίες δεν έχει τελειώσει η
διαδικασία απαλλοτρίωσης κ.λ.π.; Οι δρόμοι προσέγγισης είναι επισήμως
χαρακτηρισμένοι ως αγροτικοί δρόμοι, ή είναι διελεύσεις
από κτήματα κατά συνήθεια;
Ένας
που κόβει πεύκα για το τζάκι του ή για να τα πουλήσει, πάει σε ένα
δάσος νύχτα, με ηλεκτρικό πριόνι και μπαταρία για να κάνει και λιγότερο
θόρυβο, κόβει,
τεμαχίζει, φορτώνει και φεύγει. Δεν πάει σε έναν αρχαιολογικό χώρο
περιφραγμένο και περιτριγυρισμένο από εξοχικά για να κόψει τα λίγα πεύκα
του και να τα παρατήσει στο έδαφος.
Όλοι
γνωρίζουμε ότι όταν φυτρώνουν σε κτήμα πεύκα και μεγαλώσουν, τότε το
δασαρχείο μπορεί να χαρακτηρίσει το κτήμα ως δάσος, ιδιωτικό μεν, αλλά
δάσος. Άρα αν
τμήμα του περιφραγμένου χώρου των Αλιέων είναι διεκδικούμενο, προφανώς ο
διεκδικητής δεν θέλει να αναπτύσσονται πεύκα για τον ως άνω ευνόητο
λόγο. Ακούγοντας λοιπόν περί εθελοντικού καθαρισμού κάποιοι θεώρησαν ως
ευκαιρία την κοπή των πεύκων, που θα αποδιδόταν
στο έργο καθαρισμού. Όταν μια ολόκληρη επαρχία χρόνια τώρα επιδίδεται
στην εκποίηση της γης της, είναι λογικό να εφευρεθούν όλοι οι τρόποι πού
διευκολύνουν και υπερασπίζονται την εκποίησή της.
Άρα ας ρωτηθούν οι αρμόδιες υπηρεσίες
για το πραγματικό καθεστώς της περιφραγμένης έκτασης και τις εκκρεμότητες του. Από την στιγμή όμως που είναι επίσημος περιφραγμένος αρχαιολογικός χώρος
κανένας
δεν έχει δικαίωμα καθαρισμού, αποψίλωσης ή αποξήλωσης, ούτε ιδιώτες,
ούτε εθελοντές, ούτε ο δήμος, χωρίς την άδεια της αρχαιολογικής
υπηρεσίας και κυρίως την επίβλεψή της,
γιατί μπορεί να προκληθούν ανεπανόρθωτες βλάβες στα αρχαιολογικά
ευρήματα. Και ένα πεύκο που με τις ρίζες του ξεθεμελιώνει ένα αρχαίο
κτίσμα, είναι αρμοδιότητα της αρχαιολογικής υπηρεσίας να πάρει άδεια από
το δασαρχείο και να το κόψει, όπως και κάθε άλλο
δέντρο ή θάμνο. Και στο Μπίστι που είναι ανοικτός αρχαιολογικός χώρος
και συγχρόνως πευκοδάσος δεν επιτρέπεται το φύτεμα πεύκων ή το κόψιμό
τους χωρίς άδεια και επίβλεψη της αρχαιολογικής υπηρεσίας και του
δασαρχείου. Ήδη πολλά τμήματα τείχους καταπονούνται
από τις ρίζες των πεύκων.
Δυστυχώς
η μοίρα των αρχαιολογικών μη επισκέψιμων χώρων αυτή είναι. Μετά τις
ανασκαφές πέφτει το ενδιαφέρον, η αρχαιολογική υπηρεσία δεν έχει χρήματα
για συντήρηση
και έτσι ρημάζουν. Συνήθως τέτοιους χώρους οι Δήμοι τους μεταμορφώνουν,
ώστε να μπορούν να υποδεχθούν πολιτιστικές εκδηλώσεις και με λίγους
ευσυνείδητους εργάτες με επίβλεψη αρχαιολόγου κάνουν ένα καλό ετήσιο
καθαρισμό. Αυτό για τη Ριβιέρα της Ελλάδας και
τον δήμο της είναι εύκολο.
Η
ανασκαφή όμως του αρχαίου νεκροταφείου της πόλης των Αλιέων έγινε με
άλλο καθεστώς. Το νεκροταφείο ήταν σε ένα ιδιωτικό σταροχώραφο. Ο
ιδιοκτήτης του ευγενώς
συμφώνησε να ανασκαφεί το χωράφι του εντός ορισμένων μηνών και μετά να
αποκατασταθεί. Έτσι και έγινε. Επισκεπτόμαστε τις ανασκαφές με τον
αείμνηστο φίλο Παντελή Μήτσου και συζητούσαμε με τους αρχαιολόγους, μια
δε συνέντευξή τους με φωτογραφίες είναι δημοσιευμένη
στην τότε τοπική μας εφημερίδα. Βιάζονταν για να είναι συνεπείς με τη
συμφωνία. Με το τέλος των ανασκαφών, τα χώματα μπήκαν στη θέση τους και
σήμερα βλέπεις ένα αγρό. Υπήρξαν και ευγενικές χειρονομίες στον τόπο
μας.
Δυστυχώς
με τα 30 και βάλε χρόνια εκποίησης της Ερμιονίδας γίναμε Ριβιέρα (για
τους άλλους, γιατί όπως διαβάζω κύριο πια εισόδημα των Κρανιδιωτών είναι
η ενοικίαση
των σπιτιών του οικισμού τους σε μετανάστες), καλύτερα Μπαχαλοριβιέρα,
και δεν κάνουμε τίποτα για να αλλάξουμε τη μοίρα μας.
Έρρωσθε,
Βασίλης Γκάτσος
