Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Με κόκκινο οι
επισημάνσεις μου, για να καταλαβαίνουμε τι λέμε. Πώς από
μια αγέρωχη στάση ΥΠΕΚΑ και ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ, στάση του εμείς σχεδιάζουμε,
εμείς σας εντάσσουμε στους σχεδιασμούς μας, που οδήγησε σε μια 10χρονη
αδράνεια, μόλις άρχισαν να πέφτουν τα πρόστιμα, θυμήθηκαν τους Δήμους.
Με κόκκινο οι
επισημάνσεις μου, για να καταλαβαίνουμε τι λέμε. Πώς από
μια αγέρωχη στάση ΥΠΕΚΑ και ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ, στάση του εμείς σχεδιάζουμε,
εμείς σας εντάσσουμε στους σχεδιασμούς μας, που οδήγησε σε μια 10χρονη
αδράνεια, μόλις άρχισαν να πέφτουν τα πρόστιμα, θυμήθηκαν τους Δήμους.
«Τον
Οκτώβριο 2005 η Ελλάδα καταδικάσθηκε από το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών
Κοινοτήτων για τη διάθεση αστικών αποβλήτων σε Χώρους Ανεξέλεγκτης
Διάθεσης Αποβλήτων (1.128 ενεργοί ΧΑΔΑ) και έδωσε προθεσμία για την
αποκατάστασή τους έως το 2009. (Ποιος
άλλος εκτός του ΥΠΕΚΑ είχε την ευθύνη για αυτήν την αργοπορία; Το ποιος
ήταν στην κυβέρνηση δεν ενδιαφέρει. Ως προς την αυστηρή εφαρμογή των
οδηγιών της ΕΚ υπάρχει συνέχεια στο ΥΠΕΚΑ και αυτό εκτιμά ο πολίτης.).
Τον Απρίλιο 2009 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε προδικαστική διαδικασία για επιβολή χρηματικών κυρώσεων και τον Ιούνιο 2013 ανακοινώθηκε η εκ νέου παραπομπή της χώρας λόγω μη συμμόρφωσης με την απόφαση του 2005. Είχαν απομείνει 396 ΧΑΔΑ (90 ενεργοί και 306 ανενεργοί) από τους 3.036 ΧΑΔΑ που καταγράφηκαν διαχρονικά. (Δηλαδή μέχρι το 2009 δεν είχαμε συμμορφωθεί και μέχρι το 2013 εν μέρει! Οκτώ χρόνια περάσανε από το 2005.).
Η εκδίκαση της υπόθεσης έγινε τον Ιούνιο 2014 και επειδή είχαν ήδη αποκατασταθεί στο μεταξύ 103 ΧΑΔΑ, την ημέρα της εκδίκασης υπήρχαν 70 ενεργοί ΧΑΔΑ και 223 ανενεργοί (συνολικά 293).
Με τη σημερινή Απόφαση του Δικαστηρίου επιβάλλεται στη χώρα μας:
• Κατ’ αποκοπήν πρόστιμο 10 εκατομμυρίων Ευρώ, για τη μη συμμόρφωση με την πρώτη δικαστική απόφαση, δηλαδή εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης από το 2005 ως το 2009. Σημειώνεται ότι η εισήγηση της ΕΕ και της Εισαγγελέως ήταν 22 εκατ ευρώ, αλλά αναγνωρίζεται ότι η περιβαλλοντική ζημία που προκαλείται από τους εναπομείναντες ΧΑΔΑ δεν είναι τόσο σημαντική όσο πριν.
• Εξαμηνιαίο πρόστιμο 14.520.000 ευρώ, που υπολογίσθηκε για τους 293 ΧΑΔΑ που υπήρχαν το Μάϊο 2014, απομειούμενο αναλόγως των ΧΑΔΑ που θα υπάρχουν τον Ιούνιο 2015. Η εισήγηση της ΕΕ ήταν 71.180/ημέρα αλλά το Δικαστήριο θεώρησε ότι πρέπει να συνδεθεί με την πρόοδο των έργων.
Επομένως θα απομειωθεί δραστικά, με το ενδεχόμενο ακόμη και πλήρους μηδενισμού του, δεδομένου ότι στο μεσοδιάστημα μέχρι σήμερα:
• αποκαταστάθηκαν πλήρως 48 ΧΑΔΑ
• έπαυσε η λειτουργία 31 ΧΑΔΑ
• δρομολογήθηκε η αποκατάσταση όλων των υπολοίπων.
Οι ελληνικές αρχές συνεχίζουν τις ενέργειες ολοκλήρωσης του προγράμματος αποκατάστασης των ΧΑΔΑ, με στόχο τον μηδενισμό τους και την πλήρη εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης. (Επί τόσα χρόνια οι ελληνικές αρχές τι κάνανε; Μήπως δεν είχαν προσωπικό;) Παράλληλα, διεκδικούν την χρησιμοποίηση των χρηματικών προστίμων για την χρηματοδότηση έργων κατασκευής υποδομών υποκατάστασης των χωματερών, δεδομένο που άλλωστε έχει καταγραφεί ως σύσταση προς την ΕΕ από το Ευρωκοινοβούλιο. (Ωραίο και τούτο! Τόσα χρόνια, με τόσα δανεικά που μας έπνιξαν δεν είχαν λεφτά για έργα υποδομών υποκατάστασης των χωματερών. Και τώρα βρήκαν χρηματοδότη: Τα χρηματικά πρόστιμα! Σε αυτά στηρίζεται το ΥΠΕΚΑ. Σε λίγο θα βγει σε έρανο.).
Η κατάσταση σήμερα
Η τρέχουσα εικόνα του Προγράμματος παύσης λειτουργίας και αποκατάστασης ΧΑΔΑ, έχει ως εξής:
• οι ενεργοί ΧΑΔΑ μειώθηκαν στους 39 (από 70 τον Ιούνιο 2014),
• οι ανενεργοί μειώθηκαν στους 206 (από 223 τον Ιούνιο 2014)
Από τους 39 ενεργούς ΧΑΔΑ, οι 21, δηλαδή το 54% του συνόλου των ενεργών ΧΑΔΑ, βρίσκονται σε νησιά 5 περιφερειών της χώρας και εξυπηρετούν συνολικά περίπου 60.000 κατοίκους δηλαδή μόλις το 0,56% του πληθυσμού της χώρας και ποσότητα απορριμμάτων της τάξης των 30.000 τον/έτος. Συγκεκριμένα, οι ενεργοί ΧΑΔΑ στις Περιφέρειες Ιονίων Νησιών, Αττικής, του Βορείου Αιγαίου και της Κρήτης βρίσκονται σε μικρά νησιά, δηλαδή στα Διαπόντια της Κέρκυρας, την Ύδρα, τα Κύθηρα, Αντικύθηρα και στη Γαύδο, ενώ στο Νότιο Αιγαίο υπάρχουν μεγάλα νησιά όπως η Σαντορίνη αλλά και πολλά μικρότερα νησιά όπως Κάλυμνος, Κάσος, Σίκινος κλπ. με ενεργό ΧΑΔΑ. (Βρε ΥΠΕΚΑ, στα ωραιότερα νησιά μας, την τουριστική βιτρίνα του τόπου μας, αντί να εξαφανίσετε στην κυριολεξία τους ΧΑΔΑ, από την πρώτη μέρα, τους καμαρώνετε ακόμη; Από κει θα αρχίζατε πρώτα!) Οι υπόλοιποι 18 ενεργοί ΧΑΔΑ (46%) εντοπίζονται στην Πελοπόννησο, Δράμα και Νότια Εύβοια.
Η συνολική επίδοση του προγράμματος εξάλειψης των ΧΑΔΑ μέχρι και το Νοέμβριο 2014 έχει ως ακολούθως:
Ποσοστό παύσης λειτουργίας ενεργών ΧΑΔΑ σε σχέση με τον Οκτώβριο 2010: 84,3%.
Η συνολική επίδοση του προγράμματος εξάλειψης των διαχρονικά καταγεγραμμένων ΧΑΔΑ:
Ποσοστό αποκατεστημένων ΧΑΔΑ σε σχέση με το σύνολο των καταγεγραμμένων: 92%. (Ο ενεργός ΧΑΔΑ είναι αυτός που δέχεται κανονικά. Ο ανενεργός είναι αυτός που σταμάτησε να δέχεται και έμεινε έτσι περιμένοντας την αποκατάσταση. Ο αποκατεστημένος τι είναι; Γιατί οι μελέτες που είναι υποχρεωτικές για κάθε ΧΑΔΑ είναι μελέτες Αποκατάστασης, Εξυγίανσης, Παρακολούθησης. Δηλαδή στον χώρο του ΧΑΔΑ παίρνονται δείγματα υλικών, ανοίγονται γεωτρήσεις για παρακολούθηση της μόλυνσης. γίνεται αποκατάσταση σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων, αποκατάσταση που μπορεί να περιλαμβάνει την απομάκρυνση του φορτίου των ΧΑΔΑ, ή την επίστρωση με ειδικά υλικά και την μακροχρόνια παρακολούθηση των υπογείων υδάτων στην εγγύς περιοχή. Η εγκατάλειψη ενός ΧΑΔΑ ως έχει, ή η κάλυψη με χώμα δεν είναι εφαρμογή της μελέτης, αλλά ανωτάτη μπακαλική. Λέει η Δημοτική μας αρχή ότι έχουν αποκατασταθεί οι ΧΑΔΑ στα Δισκούρια και στο Κρόθι. Πώς; εμείς βλέπουμε ένα σωρό χωνεμένα και φυτρωμένα αποκαΐδια και φυσικά βγάζουμε το συμπέρασμα ότι το ίδιο συμβαίνει με όλους τους ΧΑΔΑ. Ή έχουμε άδικο να συμπεραίνουμε έτσι;)
Συνεπώς, διαχρονικά, η συνολική πρόοδος των ενεργειών για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεξέλεγκτης διάθεσης είναι συστηματική και αξιόλογη και το πρόγραμμα ολοκληρώνεται. (Τότε γιατί μας κυνηγάει η Ευρωπαϊκή Ένωση κάπου 12 χρόνια, δηλαδή διαχρονικό κυνήγι; Επειδή αντιμετωπίζαμε το πρόβλημα ή γιατί δεν κάναμε τίποτα;).
Για όλες τις περιοχές υπάρχουν δρομολογημένα ή υλοποιούμενα έργα τελικής ή/και μεταβατικής διαχείρισης. Το σύνολο των 245 ΧΑΔΑ έχει διασφαλισμένη χρηματοδότηση. (Όποιος κατάλαβε, κατάλαβε. Διασφαλισμένη χρηματοδότηση.....δεν υπάρχει σχεδόν για τίποτα στη χώρα. )
Η τρέχουσα πρόοδος των έργων αποκατάστασης έχει ως ακολούθως:
• Αριθμός εκτελούμενων αποκαταστάσεων (με σύμβαση και ανάδοχο): 63 (25,7%)
• Αριθμός αποκαταστάσεων ΧΑΔΑ σε φάση δημοπράτησης: 127 (51,9%)
• Αριθμός ΧΑΔΑ σε φάση ολοκλήρωσης μελετών: 55 (22,4%)
Η εκτίμηση της εξέλιξης της ολοκλήρωσης των έργων αποκατάστασης των υπολειπόμενων ΧΑΔΑ έχει ως ακολούθως:
• 25 ΧΑΔΑ αποκαθίστανται εντός του 2014 (Πώς αποκαθίστανται, αφού δεν υπάρχει μελέτη που να δέχεται χρόνο αποκατάστασης, εξυγίανσης και
• 220 ΧΑΔΑ θα αποκατασταθούν εντός του 2015
Αρμοδιότητα της Αυτοδιοίκησης
Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, η διαχείριση των αστικών αποβλήτων αποτελεί ευθύνη και αρμοδιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης (Δήμοι, Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και σε ορισμένες περιπτώσεις Περιφέρεια), με την κεντρική διοίκηση να διατηρεί ρόλο επιτελικό, νομοθέτησης, περιβαλλοντικής αδειοδότησης ανάλογα με την κατηγορία, ελεγκτικό, χρηματοδοτικό και εν γένει παρακολούθησης της ορθής εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Κατά συνέπεια, το Υπουργείο δεν έχει άμεση αρμοδιότητα και εμπλοκή στις επιλογές των αρμοδίων φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης. (Εδώ πράγματι τα λέει πολύ ωραία το ΥΠΕΚΑ. Και η διαχείριση στην Ερμιονίδα αποτελεί αρμοδιότητα του Δήμου μας αλλά και ευθύνη σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Γιατί τότε δεν δίνεται άδεια για τοπικό ΧΥΤΥ του Δήμου μας που θα λύσει όλα τα προβλήματα; Το ΥΠΕΚΑ ως κεντρική διοίκηση με ελεγκτικό μάλιστα ρόλο, πώς δεν επενέβη αστραπιαία στον Σταυρό Διδύμων, αφού το εκεί έργο δεν είχε στη ΜΠΕ του συμβάσεις πραγματικές για διάθεση των δεμάτων, παρά ευχές και ευχέλαια;;;; Πώς βγαίνει η Περιφέρεια για να υποχρεώσει τον δήμο μας να πηγαίνει τα σκουπίδια στον δικό της σχεδιασμό;)
Σημειώνεται ότι προϋπόθεση για την εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης είναι να λειτουργεί δίκτυο υποδομών ώστε κάθε Δήμος να έχει πρόσβαση σε νόμιμη εγκατάσταση διαχείρισης αποβλήτων. (Αφού ήταν προϋπόθεση έπρεπε να είχε προηγηθεί το δίκτυο πριν εγκαταλειφθούν οι ΧΑΔΑ. Εδώ πλήρης η αποτυχία του ΥΠΕΚΑ και τώρα που ο κόμπος έφτασε στα πρόστιμα, κάθε δίκτυο ευπρόσδεκτο! )Παράλληλα με την ολοκλήρωση των αντίστοιχων έργων ΠΕΣΔΑ προωθείται, με βάση τις προτάσεις των οικείων ΟΤΑ, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό:
• η μεταφορά των απορριμμάτων σε νόμιμα λειτουργούσες εγκαταστάσεις διαχείρισης γειτονικών περιοχών,(Άμπα; Η Φυλής είναι νόμιμη και γειτονική της Πελοποννήσου. Άρα μπορούμε να τα μεταφέρουμε όλα τα απορρίμματα και να πληρώνουμε το αντίτιμο! Δεν μπορεί να αρνηθεί ούτε η Φυλής ούτε το Ξυλόκαστρο! Τώρα ποιος δουλεύει ποιον;).
• η λειτουργία προσωρινών έργων διαχείρισης, όπως π.χ. μεμονωμένες εγκαταστάσεις μηχανικής διαλογής στερεών αστικών αποβλήτων, συστήματα κομποστοποίησης προδιαλεγμένων οργανικών ή διαχωρισμένων στερεών αστικών αποβλήτων, δεματοποιητές υπολειμμάτων και χώροι προσωρινής αποθήκευσης,(Άμπα, τώρα επιτρέπεται και η λειτουργία προσωρινών έργων! Τέτοια πρεμούρα! Βρε τι κάνουν τα πρόστιμα!) και
• η εντατικοποίηση της Διαλογής στην Πηγή και της ανακύκλωσης (Δηλαδή υπήρχε διαλογή στη Πηγή και τώρα αρχίζει η εντατικοποίηση; Σχολική έκθεση είναι;).
Η επιλογή της προσφορότερης εναλλακτικής λύσης εξαρτάται από το συνολικό κόστος διαχείρισης, τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής και την κρισιμότητα του εκάστοτε χρονοδιαγράμματος σε συνάρτηση με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των υποδομών του ΠΕΣΔΑ προς τελική εξυπηρέτηση των Δήμων. (Η Ασυναρτησία έργων και λόγων πια προσφορότερη λύση προσμένει;).
Το ΥΠΕΚΑ, αντιλαμβανόμενο την κρισιμότητα της κατάστασης (Πότε αντιλήφθηκε την κρισιμότητα; Το 2005, το 2009, το 2013, ή το 2014 που μπήκαν τα πρόστιμα;), έχει ήδη προχωρήσει -στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του- σε συγκεκριμένες ενέργειες, όπως:
α) αποτύπωση της περιβαλλοντικής κατάστασης πολλών περιοχών, μέσω των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, (;;;;;;;;;)
β) εξεύρεση προσωρινού αποδέκτη για τη νόμιμη διάθεση των απορριμμάτων, με την έγκριση, από κοινού με το Υπουργείο Εσωτερικών, της προσωρινής μεταφοράς των απορριμμάτων,(σε πια ΚΥΑ ορίζονται αυτές οι καινοφανής αλλά και κενοφανής έννοιες; Τι είναι ο προσωρινός αποδέκτης; Τι είναι η προσωρινή μεταφορά; Βρε τι κάνουν τα πρόστιμα! Παράγουν νέες έννοιες! Εδώ έχει καταργηθεί η προσωρινή αποθήκευση και ζωντανεύει ο προσωρινός αποδέκτης; υπάρχει μονιμότερον του προσωρινού στη χώρα μας;)
γ) εκκίνηση ή/και επιτάχυνση τοπικών προγραμμάτων της ανακύκλωσης συσκευασιών,
δ) χρηματοδότηση των έργων διαχείρισης αποβλήτων, των έργων αποκατάστασης ΧΑΔΑ και της δημόσιας δαπάνης για πολλά έργα περιφερειακών σχεδιασμών,(Αν έτσι είναι, χρηματοδοτείστε αμέσως έναν ΧΥΤΥ στην Ερμιονίδα, να λύσουμε μόνοι μας το πρόβλημα των απορριμμάτων μας. Από ποια πηγή όμως θα βρείτε τα λεφτά, τώρα που στέρεψαν όλες;).
ε) νομοθετικές πρωτοβουλίες και θεσμικές ρυθμίσεις, οι οποίες και θα συνεχισθούν.
Οι υποδομές σήμερα
Λειτουργούν 75 Χώροι Υγειονομικής Ταφής, δίκτυο 54 Σταθμών Μεταφόρτωσης, συστήματα διαλογής στην πηγή συσκευασιών για περίπου 85% του πληθυσμού, 31 Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, καθώς και 4 Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων.
Υλοποιούνται 19 νέοι ΧΥΤΑ, 17 επεκτάσεις ΧΥΤΑ και 34 ΣΜΑ. (Α! ώστε δεν αληθεύει ότι από δω και πέρα μόνον ΧΥΤΥ επιτρέπεται να γίνονται. Όχι μόνον υλοποιούνται νέοι ΧΥΤΑ, αλλά γίνονται και επεκτάσεις! Γιατί τότε στην Ερμιονίδα δεν φτιάξαμε ΧΥΤΑ, ακόμη και σήμερα δεν ζητάμε άδεια να φτιάξουμε έναν ΧΥΤΑ να τα πετάμε όλα μέσα να ξεμπερδεύουμε;) Επίσης, προς υπογραφή σύμβασης είναι οι μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων στην Πελοπόννησο, Δυτική Μακεδονία, Ηλεία, Σέρρες και Ήπειρο, ενώ εξελίσσονται οι διαγωνισμοί για τις ΜΕΑ Αλεξανδρούπολης, Αιτωλοακαρνανίας, Θήβας και Φωκίδας (ΟΕΔΑ).» (Δι ευχών .......)
Τον Απρίλιο 2009 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε προδικαστική διαδικασία για επιβολή χρηματικών κυρώσεων και τον Ιούνιο 2013 ανακοινώθηκε η εκ νέου παραπομπή της χώρας λόγω μη συμμόρφωσης με την απόφαση του 2005. Είχαν απομείνει 396 ΧΑΔΑ (90 ενεργοί και 306 ανενεργοί) από τους 3.036 ΧΑΔΑ που καταγράφηκαν διαχρονικά. (Δηλαδή μέχρι το 2009 δεν είχαμε συμμορφωθεί και μέχρι το 2013 εν μέρει! Οκτώ χρόνια περάσανε από το 2005.).
Η εκδίκαση της υπόθεσης έγινε τον Ιούνιο 2014 και επειδή είχαν ήδη αποκατασταθεί στο μεταξύ 103 ΧΑΔΑ, την ημέρα της εκδίκασης υπήρχαν 70 ενεργοί ΧΑΔΑ και 223 ανενεργοί (συνολικά 293).
Με τη σημερινή Απόφαση του Δικαστηρίου επιβάλλεται στη χώρα μας:
• Κατ’ αποκοπήν πρόστιμο 10 εκατομμυρίων Ευρώ, για τη μη συμμόρφωση με την πρώτη δικαστική απόφαση, δηλαδή εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης από το 2005 ως το 2009. Σημειώνεται ότι η εισήγηση της ΕΕ και της Εισαγγελέως ήταν 22 εκατ ευρώ, αλλά αναγνωρίζεται ότι η περιβαλλοντική ζημία που προκαλείται από τους εναπομείναντες ΧΑΔΑ δεν είναι τόσο σημαντική όσο πριν.
• Εξαμηνιαίο πρόστιμο 14.520.000 ευρώ, που υπολογίσθηκε για τους 293 ΧΑΔΑ που υπήρχαν το Μάϊο 2014, απομειούμενο αναλόγως των ΧΑΔΑ που θα υπάρχουν τον Ιούνιο 2015. Η εισήγηση της ΕΕ ήταν 71.180/ημέρα αλλά το Δικαστήριο θεώρησε ότι πρέπει να συνδεθεί με την πρόοδο των έργων.
Επομένως θα απομειωθεί δραστικά, με το ενδεχόμενο ακόμη και πλήρους μηδενισμού του, δεδομένου ότι στο μεσοδιάστημα μέχρι σήμερα:
• αποκαταστάθηκαν πλήρως 48 ΧΑΔΑ
• έπαυσε η λειτουργία 31 ΧΑΔΑ
• δρομολογήθηκε η αποκατάσταση όλων των υπολοίπων.
Οι ελληνικές αρχές συνεχίζουν τις ενέργειες ολοκλήρωσης του προγράμματος αποκατάστασης των ΧΑΔΑ, με στόχο τον μηδενισμό τους και την πλήρη εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης. (Επί τόσα χρόνια οι ελληνικές αρχές τι κάνανε; Μήπως δεν είχαν προσωπικό;) Παράλληλα, διεκδικούν την χρησιμοποίηση των χρηματικών προστίμων για την χρηματοδότηση έργων κατασκευής υποδομών υποκατάστασης των χωματερών, δεδομένο που άλλωστε έχει καταγραφεί ως σύσταση προς την ΕΕ από το Ευρωκοινοβούλιο. (Ωραίο και τούτο! Τόσα χρόνια, με τόσα δανεικά που μας έπνιξαν δεν είχαν λεφτά για έργα υποδομών υποκατάστασης των χωματερών. Και τώρα βρήκαν χρηματοδότη: Τα χρηματικά πρόστιμα! Σε αυτά στηρίζεται το ΥΠΕΚΑ. Σε λίγο θα βγει σε έρανο.).
Η κατάσταση σήμερα
Η τρέχουσα εικόνα του Προγράμματος παύσης λειτουργίας και αποκατάστασης ΧΑΔΑ, έχει ως εξής:
• οι ενεργοί ΧΑΔΑ μειώθηκαν στους 39 (από 70 τον Ιούνιο 2014),
• οι ανενεργοί μειώθηκαν στους 206 (από 223 τον Ιούνιο 2014)
Από τους 39 ενεργούς ΧΑΔΑ, οι 21, δηλαδή το 54% του συνόλου των ενεργών ΧΑΔΑ, βρίσκονται σε νησιά 5 περιφερειών της χώρας και εξυπηρετούν συνολικά περίπου 60.000 κατοίκους δηλαδή μόλις το 0,56% του πληθυσμού της χώρας και ποσότητα απορριμμάτων της τάξης των 30.000 τον/έτος. Συγκεκριμένα, οι ενεργοί ΧΑΔΑ στις Περιφέρειες Ιονίων Νησιών, Αττικής, του Βορείου Αιγαίου και της Κρήτης βρίσκονται σε μικρά νησιά, δηλαδή στα Διαπόντια της Κέρκυρας, την Ύδρα, τα Κύθηρα, Αντικύθηρα και στη Γαύδο, ενώ στο Νότιο Αιγαίο υπάρχουν μεγάλα νησιά όπως η Σαντορίνη αλλά και πολλά μικρότερα νησιά όπως Κάλυμνος, Κάσος, Σίκινος κλπ. με ενεργό ΧΑΔΑ. (Βρε ΥΠΕΚΑ, στα ωραιότερα νησιά μας, την τουριστική βιτρίνα του τόπου μας, αντί να εξαφανίσετε στην κυριολεξία τους ΧΑΔΑ, από την πρώτη μέρα, τους καμαρώνετε ακόμη; Από κει θα αρχίζατε πρώτα!) Οι υπόλοιποι 18 ενεργοί ΧΑΔΑ (46%) εντοπίζονται στην Πελοπόννησο, Δράμα και Νότια Εύβοια.
Η συνολική επίδοση του προγράμματος εξάλειψης των ΧΑΔΑ μέχρι και το Νοέμβριο 2014 έχει ως ακολούθως:
Ποσοστό παύσης λειτουργίας ενεργών ΧΑΔΑ σε σχέση με τον Οκτώβριο 2010: 84,3%.
Η συνολική επίδοση του προγράμματος εξάλειψης των διαχρονικά καταγεγραμμένων ΧΑΔΑ:
Ποσοστό αποκατεστημένων ΧΑΔΑ σε σχέση με το σύνολο των καταγεγραμμένων: 92%. (Ο ενεργός ΧΑΔΑ είναι αυτός που δέχεται κανονικά. Ο ανενεργός είναι αυτός που σταμάτησε να δέχεται και έμεινε έτσι περιμένοντας την αποκατάσταση. Ο αποκατεστημένος τι είναι; Γιατί οι μελέτες που είναι υποχρεωτικές για κάθε ΧΑΔΑ είναι μελέτες Αποκατάστασης, Εξυγίανσης, Παρακολούθησης. Δηλαδή στον χώρο του ΧΑΔΑ παίρνονται δείγματα υλικών, ανοίγονται γεωτρήσεις για παρακολούθηση της μόλυνσης. γίνεται αποκατάσταση σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων, αποκατάσταση που μπορεί να περιλαμβάνει την απομάκρυνση του φορτίου των ΧΑΔΑ, ή την επίστρωση με ειδικά υλικά και την μακροχρόνια παρακολούθηση των υπογείων υδάτων στην εγγύς περιοχή. Η εγκατάλειψη ενός ΧΑΔΑ ως έχει, ή η κάλυψη με χώμα δεν είναι εφαρμογή της μελέτης, αλλά ανωτάτη μπακαλική. Λέει η Δημοτική μας αρχή ότι έχουν αποκατασταθεί οι ΧΑΔΑ στα Δισκούρια και στο Κρόθι. Πώς; εμείς βλέπουμε ένα σωρό χωνεμένα και φυτρωμένα αποκαΐδια και φυσικά βγάζουμε το συμπέρασμα ότι το ίδιο συμβαίνει με όλους τους ΧΑΔΑ. Ή έχουμε άδικο να συμπεραίνουμε έτσι;)
Συνεπώς, διαχρονικά, η συνολική πρόοδος των ενεργειών για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεξέλεγκτης διάθεσης είναι συστηματική και αξιόλογη και το πρόγραμμα ολοκληρώνεται. (Τότε γιατί μας κυνηγάει η Ευρωπαϊκή Ένωση κάπου 12 χρόνια, δηλαδή διαχρονικό κυνήγι; Επειδή αντιμετωπίζαμε το πρόβλημα ή γιατί δεν κάναμε τίποτα;).
Για όλες τις περιοχές υπάρχουν δρομολογημένα ή υλοποιούμενα έργα τελικής ή/και μεταβατικής διαχείρισης. Το σύνολο των 245 ΧΑΔΑ έχει διασφαλισμένη χρηματοδότηση. (Όποιος κατάλαβε, κατάλαβε. Διασφαλισμένη χρηματοδότηση.....δεν υπάρχει σχεδόν για τίποτα στη χώρα. )
Η τρέχουσα πρόοδος των έργων αποκατάστασης έχει ως ακολούθως:
• Αριθμός εκτελούμενων αποκαταστάσεων (με σύμβαση και ανάδοχο): 63 (25,7%)
• Αριθμός αποκαταστάσεων ΧΑΔΑ σε φάση δημοπράτησης: 127 (51,9%)
• Αριθμός ΧΑΔΑ σε φάση ολοκλήρωσης μελετών: 55 (22,4%)
Η εκτίμηση της εξέλιξης της ολοκλήρωσης των έργων αποκατάστασης των υπολειπόμενων ΧΑΔΑ έχει ως ακολούθως:
• 25 ΧΑΔΑ αποκαθίστανται εντός του 2014 (Πώς αποκαθίστανται, αφού δεν υπάρχει μελέτη που να δέχεται χρόνο αποκατάστασης, εξυγίανσης και
• 220 ΧΑΔΑ θα αποκατασταθούν εντός του 2015
Αρμοδιότητα της Αυτοδιοίκησης
Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, η διαχείριση των αστικών αποβλήτων αποτελεί ευθύνη και αρμοδιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης (Δήμοι, Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και σε ορισμένες περιπτώσεις Περιφέρεια), με την κεντρική διοίκηση να διατηρεί ρόλο επιτελικό, νομοθέτησης, περιβαλλοντικής αδειοδότησης ανάλογα με την κατηγορία, ελεγκτικό, χρηματοδοτικό και εν γένει παρακολούθησης της ορθής εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Κατά συνέπεια, το Υπουργείο δεν έχει άμεση αρμοδιότητα και εμπλοκή στις επιλογές των αρμοδίων φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης. (Εδώ πράγματι τα λέει πολύ ωραία το ΥΠΕΚΑ. Και η διαχείριση στην Ερμιονίδα αποτελεί αρμοδιότητα του Δήμου μας αλλά και ευθύνη σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Γιατί τότε δεν δίνεται άδεια για τοπικό ΧΥΤΥ του Δήμου μας που θα λύσει όλα τα προβλήματα; Το ΥΠΕΚΑ ως κεντρική διοίκηση με ελεγκτικό μάλιστα ρόλο, πώς δεν επενέβη αστραπιαία στον Σταυρό Διδύμων, αφού το εκεί έργο δεν είχε στη ΜΠΕ του συμβάσεις πραγματικές για διάθεση των δεμάτων, παρά ευχές και ευχέλαια;;;; Πώς βγαίνει η Περιφέρεια για να υποχρεώσει τον δήμο μας να πηγαίνει τα σκουπίδια στον δικό της σχεδιασμό;)
Σημειώνεται ότι προϋπόθεση για την εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης είναι να λειτουργεί δίκτυο υποδομών ώστε κάθε Δήμος να έχει πρόσβαση σε νόμιμη εγκατάσταση διαχείρισης αποβλήτων. (Αφού ήταν προϋπόθεση έπρεπε να είχε προηγηθεί το δίκτυο πριν εγκαταλειφθούν οι ΧΑΔΑ. Εδώ πλήρης η αποτυχία του ΥΠΕΚΑ και τώρα που ο κόμπος έφτασε στα πρόστιμα, κάθε δίκτυο ευπρόσδεκτο! )Παράλληλα με την ολοκλήρωση των αντίστοιχων έργων ΠΕΣΔΑ προωθείται, με βάση τις προτάσεις των οικείων ΟΤΑ, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό:
• η μεταφορά των απορριμμάτων σε νόμιμα λειτουργούσες εγκαταστάσεις διαχείρισης γειτονικών περιοχών,(Άμπα; Η Φυλής είναι νόμιμη και γειτονική της Πελοποννήσου. Άρα μπορούμε να τα μεταφέρουμε όλα τα απορρίμματα και να πληρώνουμε το αντίτιμο! Δεν μπορεί να αρνηθεί ούτε η Φυλής ούτε το Ξυλόκαστρο! Τώρα ποιος δουλεύει ποιον;).
• η λειτουργία προσωρινών έργων διαχείρισης, όπως π.χ. μεμονωμένες εγκαταστάσεις μηχανικής διαλογής στερεών αστικών αποβλήτων, συστήματα κομποστοποίησης προδιαλεγμένων οργανικών ή διαχωρισμένων στερεών αστικών αποβλήτων, δεματοποιητές υπολειμμάτων και χώροι προσωρινής αποθήκευσης,(Άμπα, τώρα επιτρέπεται και η λειτουργία προσωρινών έργων! Τέτοια πρεμούρα! Βρε τι κάνουν τα πρόστιμα!) και
• η εντατικοποίηση της Διαλογής στην Πηγή και της ανακύκλωσης (Δηλαδή υπήρχε διαλογή στη Πηγή και τώρα αρχίζει η εντατικοποίηση; Σχολική έκθεση είναι;).
Η επιλογή της προσφορότερης εναλλακτικής λύσης εξαρτάται από το συνολικό κόστος διαχείρισης, τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής και την κρισιμότητα του εκάστοτε χρονοδιαγράμματος σε συνάρτηση με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των υποδομών του ΠΕΣΔΑ προς τελική εξυπηρέτηση των Δήμων. (Η Ασυναρτησία έργων και λόγων πια προσφορότερη λύση προσμένει;).
Το ΥΠΕΚΑ, αντιλαμβανόμενο την κρισιμότητα της κατάστασης (Πότε αντιλήφθηκε την κρισιμότητα; Το 2005, το 2009, το 2013, ή το 2014 που μπήκαν τα πρόστιμα;), έχει ήδη προχωρήσει -στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του- σε συγκεκριμένες ενέργειες, όπως:
α) αποτύπωση της περιβαλλοντικής κατάστασης πολλών περιοχών, μέσω των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, (;;;;;;;;;)
β) εξεύρεση προσωρινού αποδέκτη για τη νόμιμη διάθεση των απορριμμάτων, με την έγκριση, από κοινού με το Υπουργείο Εσωτερικών, της προσωρινής μεταφοράς των απορριμμάτων,(σε πια ΚΥΑ ορίζονται αυτές οι καινοφανής αλλά και κενοφανής έννοιες; Τι είναι ο προσωρινός αποδέκτης; Τι είναι η προσωρινή μεταφορά; Βρε τι κάνουν τα πρόστιμα! Παράγουν νέες έννοιες! Εδώ έχει καταργηθεί η προσωρινή αποθήκευση και ζωντανεύει ο προσωρινός αποδέκτης; υπάρχει μονιμότερον του προσωρινού στη χώρα μας;)
γ) εκκίνηση ή/και επιτάχυνση τοπικών προγραμμάτων της ανακύκλωσης συσκευασιών,
δ) χρηματοδότηση των έργων διαχείρισης αποβλήτων, των έργων αποκατάστασης ΧΑΔΑ και της δημόσιας δαπάνης για πολλά έργα περιφερειακών σχεδιασμών,(Αν έτσι είναι, χρηματοδοτείστε αμέσως έναν ΧΥΤΥ στην Ερμιονίδα, να λύσουμε μόνοι μας το πρόβλημα των απορριμμάτων μας. Από ποια πηγή όμως θα βρείτε τα λεφτά, τώρα που στέρεψαν όλες;).
ε) νομοθετικές πρωτοβουλίες και θεσμικές ρυθμίσεις, οι οποίες και θα συνεχισθούν.
Οι υποδομές σήμερα
Λειτουργούν 75 Χώροι Υγειονομικής Ταφής, δίκτυο 54 Σταθμών Μεταφόρτωσης, συστήματα διαλογής στην πηγή συσκευασιών για περίπου 85% του πληθυσμού, 31 Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, καθώς και 4 Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων.
Υλοποιούνται 19 νέοι ΧΥΤΑ, 17 επεκτάσεις ΧΥΤΑ και 34 ΣΜΑ. (Α! ώστε δεν αληθεύει ότι από δω και πέρα μόνον ΧΥΤΥ επιτρέπεται να γίνονται. Όχι μόνον υλοποιούνται νέοι ΧΥΤΑ, αλλά γίνονται και επεκτάσεις! Γιατί τότε στην Ερμιονίδα δεν φτιάξαμε ΧΥΤΑ, ακόμη και σήμερα δεν ζητάμε άδεια να φτιάξουμε έναν ΧΥΤΑ να τα πετάμε όλα μέσα να ξεμπερδεύουμε;) Επίσης, προς υπογραφή σύμβασης είναι οι μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων στην Πελοπόννησο, Δυτική Μακεδονία, Ηλεία, Σέρρες και Ήπειρο, ενώ εξελίσσονται οι διαγωνισμοί για τις ΜΕΑ Αλεξανδρούπολης, Αιτωλοακαρνανίας, Θήβας και Φωκίδας (ΟΕΔΑ).» (Δι ευχών .......)
Δήλον,
ότι το ΥΠΕΚΑ αποδέχεται ως δομή, ως υπουργείο, τη διαχρονική ευθύνη,
δηλαδή ασχέτως ποιος ήταν στην Κυβέρνηση, του διασυρμού της χώρας μας
(σιγά το πράμα, θα μου πείτε) στο θέμα αστικά απορρίμματα. Ας
ετοιμάζεται για τα παρόμοια και για την εφαρμογή της οδηγίας 2000/60 για
τα νερά που έχει τέρμινο εφαρμογής το 2015. Ιδιαίτερα στο ΥΠΕΚΑ ο
Υπουργός, οι Υφυπουργοί και οι Γραμματείς πρέπει να είναι υπερκομματικοί
λειτουργοί. Είναι πάρα πολύ σοβαρό το θέμα του περιβάλλοντος,
ενέργειας και κλιματικής αλλαγής για την πανέμορφη χώρα μας, για να
μένει στα χέρια πολιτικάντιδων παλαιάς κοπής, όπως και αν αυτοί
ιδεολογικά αυτοπροσδιορίζονται. Εκτός και αν η πολιτική ανακτήσει το νόημά της κάπου ...... στο μέλλον.
Έρρωσθε,
Βασίλης Γκάτσος
(Σε επόμενο σημείωμα ένα παράδειγμα αποκατάστασης, εξυγίανσης, παρακολούθησης με απλά λόγια.)
