''ALZHEIMER''
-αποκλειστική στήλη στην Ερμιονίδα-
Η άνοια αποτελεί ένα σύνολο συμπτωμάτων που σχετίζονται με τις ανώτερες γνωσιακές λειτουργίες του εγκεφάλου (μνήμη, προσανατολισμός σε χώρο – χρόνο – πρόσωπα, αντίληψη, λόγος, κρίση, λήψη αποφάσεων, λογική επίλυση προβλημάτων κ.ά.). Στα ανωτέρω προστίθενται διαταραχές της συμπεριφοράς και της κινητικότητας, που προκαλούν περιορισμό των καθημερινών δραστηριοτήτων του ατόμου, με αποτέλεσμα την αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης και την ανάγκη παροχής φροντίδας στον πάσχοντα.
Υπάρχουν πολλά είδη άνοιας, με συχνότερη τη νόσο Alzheimer ή γεροντική άνοια (65% του συνόλου περίπου). Η πιθανότητα εμφάνισης αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας......
Η ασθένεια εμφανίζεται συνήθως μετά το 65ο έτος της ηλικίας με συχνότητα μικρότερη του 2% για τις ηλικίες 65-69 ετών, φτάνει σε 5% για τις ηλικίες 75-79 ετών, άνω του 20% για τις ηλικίες 85-89 ετών και άνω του 30% για τις ηλικίες άνω των 90 ετών. Ένας μνημονικός κανόνας, που κάνει φανερή τη συσχέτιση της ασθένειας με την ηλικία, αναφέρει πως ξεκινώντας από το 5% για τις ηλικίες 65-69 ετών, προσθέτουμε ένα ποσοστό 5% για κάθε 5 έτη που προσθέτουμε στην ηλικία. Αυτό μας βοηθά να κατανοήσουμε γιατί η μελέτη της ασθένειας αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς στη σύγχρονη κοινωνία το προσδόκιμο επιβίωσης διαρκώς αυξάνεται.
ΑΙΤΙΑ
Τα αίτια της νόσου δεν είναι πλήρως γνωστά. Ωστόσο θεωρείται μια πολυπαραγοντική νόσος. Σε κάποιες περιπτώσεις (λιγότερο από 5%) αναγνωρίζονται αμιγώς κληρονομικά αίτια. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα συμπτώματα εμφανίζονται πριν την ηλικία των 60 ετών και έχουν ταχεία εξέλιξη. Η σταδιακή εκφύλιση και απώλεια ενός αριθμού νευρικών κυττάρων με την πάροδο της ηλικίας είναι φυσιολογική, όμως αυτή η απώλεια επέρχεται πολύ γρηγορότερα σε πάσχοντες από τη νόσο.
Έχουν αναγνωριστεί διάφοροι επιβαρυντικοί παράγοντες της νόσου (εκτός της ηλικίας και της κληρονομικότητας) όπως: η αρτηριακή υπέρταση, η αθηροσκλήρωση, η υπερχοληστερολαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ, το κάπνισμα.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
Τα πρώιμα συμπτώματα της νόσου είναι ήπια και συνήθως δεν τα αντιλαμβάνεται ούτε ο ίδιος ο ασθενής, ούτε το οικογενειακό του περιβάλλον, εκτός αν υπάρχει υψηλός βαθμός υποψίας. Πρώιμα συμπτώματα της νόσου μπορεί να είναι:
1. Διαταραχές της πρόσφατης μνήμης που επηρεάζουν την επαγγελματική και κοινωνική ζωή.
2. Προβλήματα στις καθημερινές δραστηριότητες (δουλειές του σπιτιού, απώλεια προσωπικών αντικειμένων κτλ).
3. Προβλήματα προσανατολισμού σε χώρο – χρόνο – πρόσωπα (ενώ όλα τα ανωτέρω θα έπρεπε να είναι οικεία).
4. Διαταραχές προφορικού λόγου (χρήση ακατάλληλων λέξεων)
5. Διαταραχές κριτικής ικανότητας και αφηρημένης σκέψης.
6. Προσωρινή απώλεια αντικειμένων που σχετίζεται με ακατάλληλη τοποθέτησή τους (π.χ. ρολόι στο ψυγείο).
7. Αιφνίδιες μεταβολές της διάθεσης και της συμπεριφοράς καθώς και έντονες μεταβολές της προσωπικότητας.
8. Έλλειψη πρωτοβουλίας και δυνατότητας λήψης αποφάσεων.
1. Ψευδαισθήσεις.
2. Παρανοϊκές σκέψεις.
3. Δυσχέρεια κινήσεων.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Βάση της διάγνωσης αποτελεί το καλό ιστορικό και η λεπτομερής νευρολογική εξέταση με συμπληρωματική χρήση ψυχομετρικών δοκιμασιών. Οι παρακλινικές εξετάσεις εξατομικεύονται κατά περίπτωση ώστε να αποκαλύπτονται όλες οι πιθανές παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να συμμετέχουν στην εκδήλωση της άνοιας. Η φλοιώδης και υποφλοιώδης ατροφία είναι χαρακτηριστικά ευρήματα στην CT (Αξονική Τομογραφία) και MRI (Μαγνητική Τομογραφία) εγκεφάλου.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Θεραπεία που να θεραπεύει ή να σταματά πλήρως την εξέλιξη της νόσου δεν υπάρχει. Σκοπός των χορηγούμενων για τη νόσο σκευασμάτων, είναι να καθυστερήσουμε την εξέλιξη της νόσου και να βελτιώσουμε τα συμπτώματά της. Τα φάρμακα αυτά είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά όταν χορηγούνται στα πρώιμα στάδια της νόσου. Φυσικά είναι αναγκαία και η θεραπευτική αντιμετώπιση τυχόν υποκείμενων νοσημάτων.
ΠΡΟΛΗΨΗ
Σημαντικό μέρος της πρόληψης αποτελεί ο αποτελεσματικός έλεγχος των επιβαρυντικών παραγόντων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Πέραν αυτών, η πνευματική άσκηση οποιασδήποτε μορφής συμβάλλει στην διατήρηση ενός καλού επιπέδου των νοητικών λειτουργιών.
Δημήτρης Κουρβετάρης
(μέλος Εικονοσκοπίου)