 |
| Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος |
Το "αθώο" οξυγόνο.
Διαβάσαμε ότι "πήρε φωτιά" το οξυγόνο σε ένα δωμάτιο από τσιγάρο. Το οξυγόνο δεν καίγεται. Καίει όλα τα άλλα.
Να δούμε όμως πώς τα καίει:
Ο αέρας έχει 21% οξυγόνο. Όλοι ξέρουμε πώς καίγεται το ξύλο, το ύφασμα, το χαρτί, το τσιγάρο στο φυσικό περιβάλλον. Κοινότατη εμπειρία.
Αν όμως βρεθούμε σε ένα δωμάτιο με 25% οξυγόνο στον αέρα, θα δούμε ότι τα ως άνω υλικά καίγονται ζωηρότερα.
Από κει και πέρα, ιδιαίτερα σε αέρα με πάνω από 40% οξυγόνο τα πράγματα γίνονται τραγικά. Μια κουβέρτα αν έχει "ποτιστεί" μέσα της με αρκετό οξυγόνο και πάρει φωτιά στό ένα άκρο της, η φωτιά αστραπιαία απλώνεται σε όλη την κουβέρτα, σαν να της έχουμε ρίξει βενζίνη. Αν ένας άνθρωπος βρεθεί σε τέτοια ατμόσφαιρα και ανάψει τσιγάρο, το τσιγάρο θα πάρει φωτιά και σε 2 δευτερόλεπτα κάηκε ολόκληρο από μόνο του. Αν η φωτιά μεταφερθεί από μια σπίθα στα ρούχα, αυτά λαμπαδιάζουν αστραπιαία και όσο χτυπάμε με τα χέρια για να τα σβήσουμε, η φωτιά φουντώνει περισσοτερο. Αν στο δωμάτιο υπάρχουν ρούχα στρώματα κ.λ.π. λαμπαδιαζει ολόκληρο το δωμάτιο.
Αν τα ως άνω συμβούν σε περιβάλλον με πολύ οξυγόνο που πλησιάζει το 100%, τότε θα έχουμε όχι ταχύτατη καύση, αλλά έκρηξη. Δηλαδή μια κουβέρτα σε αυτό το περιβάλλον με το που πιάσει φωτιά αστραπιαία θα εκραγεί με μια λάμψη φωτιάς. Είναι φοβερό.
Άρα αν για οποιοδήποτε λόγο διαφεύγει οξυγόνο και εισέρχεται σε υφάσματα κ.λ.π. και τα εμποτίζει λόγω έλλειψης αερισμού, θα συμβούν τα παραπάνω. Μπορεί ο εμποτισμός να αφορά μικρή περιοχή π.χ. μόνο την άκρη της μπλούζας μας. Τότε αυτή η άκρη μόνο θα καεί ζωηρά και ίσως πάθουμε ένα μικρό έγκαυμα.
Όπου λοιπόν χρησιμοποιείται οξυγόνο σε κλειστούς χώρους υπάρχει κίνδυνος, από αστοχία υλικού, βλάβη, κακή χρήση, επιπολαιότητα, επέμβαση ανίδεου, να συμβούν τα παραπάνω για τα οποία είμαστε πλήρως ανυποψίαστοι.
Επίσης αν και μας διδάσκουν να μη είμαστε σε χώρους που έχουν κάτω από 21% οξυγόνο, γιατί θα λυποθυμήσουμε, και αν το οξυγόνο είναι πολύ λιγότερο θα πεθάνουμε, το ίδιο θα συμβεί αν υπάρχει περισσότερο οξυγόνο ή σκέτο οξυγόνο. Αλλά αυτό δεν το διδασκόμαστε, αφού ήταν αδύνατον να συμβεί όταν δεν ξέραμε να παράγουμε οξυγόνο, αλλά σήμερα είναι πολύ πολύ δυνατό λόγω της ευρύτατης χρήσης του. Επικρατεί η εντύπωση ότι στην κλινική μάς δίνουν οξυγόνο, ή μας βάζουν στο οξυγόνο. Απλά διοχετεύουν ένα μικρό ποσοστό οξυγόνου μέσω ειδικού μηχανισμού που αναμιγνυόμενο με τον αέρα που αναπνέουμε να γίνεται ο αέρας από 21% γύρω στο 23% και αυτό βοηθάει πολύ στην αναπνοή.
Επειδή χρόνια ήμουν προϊστάμενος σε τεράστιες εγκαταστάσεις παραγωγής καθαρού οξυγόνου (12000 κυβικά μέτρα. την ώρα!) και μια μικρή ποσότητα σε υγρή μορφή (θερμοκρασία -186 βαθμούς Κελσίου) που το δίναμε για τα νοσοκομεία, έβλεπα ότι οι νεοπροσλαμβανόμενοι με οποιεσδήποτε σπουδές δεν είχαν ούτε καν υποψία σε τι χώρο έμπαιναν, όπου υπήρχαν βέβαια δρακόντεια μέτρα ασφαλείας. Μεγάλοι ανεμιστήρες ανανέωναν συνέχεια τον αέρα τεραστίων κτιρίων, απαγορευόταν αυστηρά το κάπνισμα, η χρήση φωτιάς κ.λ.π.
Για να λάβουν συνείδηση, ένας τρόπος υπήρχε: η επίδειξη.
Σε ένα μικρό τενεκεδάκι γεμάτο υγρό οξυγόνο υπέρψυχρο τους έλεγα: ρίξτε μέσα το αναμμένο σας τσιγάρο.Το τσιγάρο έκανε ένα μπαμ και καιγόταν σαν μπαρούτι.
Μετά τους έλεγα να ρίξουν μέσα ένα στουπί αναμμένο μόνο στην άκρη του. Ακόμη μεγαλύτερη έκρηξη με έντονη φλόγα.
Μετά έριχνα σε ένα σιδερένιο βαρελάκι οξυγόνο, ώστε η ατμόσφαιρά του να γίνει περίπου 100% αέριο οξυγόνο. Μέσα έριχνα μια παλιά φόρμα εργασίας και μετά από 3 πρώτα λεπτά τούς έλεγα να ρίξουν το αναμμένο τσιγάρο τους μέσα. Ακουγόταν ένα μπαμ, και η φόρμα λαμπάδιαζε και μέσα σε δευτερόλεπτα είχε γίνει στάχτη.
Για να μην ξεχνάνε, κάθε 6 μήνες αυτή η επίδειξη γινόταν για όλο το προσωπικό.
Γινόταν η ερώτηση: Αν αναπνεύσεις παρατεταμένα οξυγόνο τι θα σου συμβεί; απάντηση όλων: Ευεξία, όπως στο νοσοκομείο. Όχι τους λέω. Το λιγότερο λιποθυμία, το σύνηθες θάνατος. Είχα παρατηρήσει ότι έρχονταν εργαζόμενοι από άλλα τμήματα και ζητούσαν από φίλους τους να τους ανοίξουν κανένα βανάκι που έβγαζε οξυγόνο για να πάρουν βαθιές ανάσες γιατί είχαν ζαλάδα!
Θυμάμαι όταν πηγαίναμε στο Δημοτικό Σχολείο στην Ερμιόνη, ερχόταν κάθε χρόνο ένας αξιωματικός και έκανε επίδειξη στις τάξεις σφαιρών, χειροβομβίδων, οβίδων, ναρκών. Γιατί; Γιατί μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο ήσαν διάσπαρτα τέτοια "αντικείμενα" σε χωράφια, δάση, σπίτια κ.λ.π. Για να τα αναγνωρίζουμε, να μην τα αγγίζουμε, να φωνάζουμε αμέσως τους μεγαλύτερους, τους δασκάλους, την αστυνομία. Γιατί τότε σχεδόν δεν υπήρχε μέρα να μην γράφουν οι εφημερίδες κάποιο ατύχημα. Ο αξιωματικός μάς έδειχνε και φωτογραφίες ατυχημάτων που είχαν συμβεί. Πολύ σοφή ενέργεια.
Σήμερα χρησιμοποιούμε το οξυγόνο ευρύτατα, ακόμη και στις ιχθυοκαλλιέργειες. Επίσης στα σπίτια μας που είναι κλειστοί χώροι, χρησιμοποιούμε ευρύτατα το φυσικό αέριο, την μπουκάλα γκαζιού με το πετρογκάζι, μικρά γκαζάκια, και παντού πλέον το ηλεκτρικό ρεύμα. Το καθένα έχει τον κίνδυνο του. Νομίζω ότι στο Γυμνάσιο και το Λύκειο καλό είναι μία μέρα τον χρόνο να διδάσκονται τα παιδιά μέτρα ασφαλείας και κινδύνους από τη μη σωστή χρήση. Στο δε Δημοτικό την παντελή απαγόρευση χρήσης τέτοιων συσκευών, και την προσοχή στις ηλεκτρικές συσκευές και τους διακόπτες.
Βασίλης Γκάτσος