Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ερμιόνης
Ο Αθανάσιος Τσακάλωφ υπήρξε ένας εκ των συνιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε το 1788 στα Ιωάννινα. Πιθανόν το επίθετό του να ήταν Τσάκαλος, το οποίο πηγαίνοντας στη Μόσχα, όπου ο πατέρας του ήταν έμπορος γουναρικών, το μετασχημάτισε σε Τσακάλωφ.
Μικρό παιδί ακόμα υπήρξε θύμα απαγωγής από τον Αλή Πασά. Ευτυχώς σώθηκε με πληρωμή λύτρων και τη μεσολάβηση του κοινοτικού άρχοντα Αλέξη Νούτσου, ο οποίος τον φυγάδευσε στη Μόσχα. Ίσως για λόγους ασφαλείας άλλαξε εκεί το όνομά του.
Στη Μόσχα συνέχισε τις σπουδές του και αργότερα βρέθηκε στο Παρίσι ως φοιτητής. Δεν γνωρίζουμε χρονολογίες. Πάντως το 1809 συμμετείχε στην ίδρυση της πολιτικοφιλανθρωπικής εταιρείας, γνωστής ως «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον» στο Παρίσι. Εκεί μυήθηκε στο Γαλλικό τεκτονισμό.
Δεν γνωρίζουμε ποιος από τους τρεις πρώτους (Σκουφάς, Τσακάλωφ, Ξάνθος) συνιδρυτές της Φ.Ε. συνέλαβε την ιδέα της ίδρυσής της. Τα αρχικά του Τσακάλωφ στη Φ.Ε. ήταν ΑΒ, του Σκουφά ΑΓ και του Ξάνθου ΑΔ.
Τον Οκτώβριο του 1814 συναντάμε τον Τσακάλωφ να συνοδεύει τον Σκουφά σε ταξίδι του στη Μόσχα. Εδώ εντείνεται η δράση των τριών ιδρυτών της Φ.Ε. Συγκεκριμένα τελειοποιούν το σύστημα της κατήχησης μελών, σχέδιο το οποίο είχαν συλλάβει αρχικά στην Οδησσό. Στη Μόσχα κατήχησαν και τον Γεώργιο Σέκερη, μεγαλέμπορο, ο οποίος ενίσχυσε οικονομικά την Εταιρεία και στη συνέχεια τον Αντώνιο Κομιζόπουλο, μεγαλέμπορο από την Φιλιππούπολη.
Ο Τσακάλωφ παρουσιάζεται ως πρόσωπο συγκρατημένα διστακτικό. Θεωρούσε ότι έπρεπε να περιμένουν να ωριμάσουν οι συνθήκες δεδομένου ότι μετά την ήττα του Ναπολέοντα, στο συνέδριο της Βιέννης (Οκτώβριος 1814 – Ιούνιος 1815), που ακολούθησε, ενισχύθηκαν οι μοναρχίες. Ανάμεσα στα άλλα που πρέσβευαν οι ηγεμόνες των νικητριών δυνάμεων ήταν και η αποτροπή των εθνικών εξεγέρσεων και επαναστάσεων. Έπρεπε επίσης κατά την γνώμη του Τσακάλωφ να οργανωθούν ο Μοριάς και η Ρούμελη στρατιωτικά. Επιπροσθέτως φανταζόταν την υπόθεση της ελευθερίας ζήτημα μόρφωσης όπως ο Κοραής, ο Ρήγας, Καποδίστριας, ο Άνθιμος Γαζής.
Ο Ξάνθος στα απομνημονεύματά του αναφέρει ότι προτάθηκε αρχικά στον Τσακάλωφ, λόγω της καλής γνώσης της ρωσικής γλώσσας που κατείχε, να μεταβεί στην Πετρούπολη και να πείσει τον Καποδίστρια να αναλάβει την ηγεσία της Φ.Ε. Ο Τσακάλωφ αρνήθηκε.
Συνάντηση Τσακάλωφ - Γαλάτη
Ο Γαλάτης μετά τη μύησή του στη Φ.Ε. ξεκίνησε από την Οδησσό για την Πετρούπολη. Όμως θα κάνει πρώτα στάση στη Μόσχα.
Ας μεταφερθούμε τώρα στη Μόσχα. Αρχή φθινοπώρου 1816. Ακμάζουσα η Ελληνική παροικία. Πολλοί οι Έλληνες που κατοικούν εκεί. Λόγιοι , έμποροι. Εξέχουσα η θέση των Ελλήνων Φαναριωτών. Βρισκόμαστε στην αίθουσα υποδοχής του μεγάρου που κατοικεί η Δούκισσα Κατερίνα Πέτροβνα Τσερκασώφ, γαλλικής καταγωγής. Το σπίτι της ωραιότερο και από ανάκτορο.
Μεταξύ των καλεσμένων της ο Μάνθος Ριζάρης, έμπορος εύπορος στη Μόσχα, ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, έμπορος και αυτός.
Η Δούκισσα έχει καλέσει και τον Γαλάτη, ο οποίος προφανώς έχει εκμεταλλευτεί τις γνωριμίες του και τις καλές συστάσεις που έχει. Συνοδεύεται από τον Δημητρόπουλο, ο οποίος συστήνεται ως έμπιστος σωματοφύλακας του Γαλάτη.
Γιατί ο Γαλάτης πηγαίνει στη Μόσχα; Διότι πληροφορήθηκε ότι στο σπίτι της Δούκισσας φιλοξενείται ο Γραμματέας του Καποδίστρια Βενιαμίν Μαντούμπλιν. Θέλει λοιπόν να τον γνωρίσει πιστεύοντας ότι ο Μαντούμπλιν θα επηρεάσει θετικά τον Καποδίστρια, που είναι αμφίβολο αν ήταν θείος του Γαλάτη, όπως ο ίδιος είχε δηλώσει.
Σ’ αυτό το σαλόνι της Δούκισσας μάς περιμένουν δύο εκπλήξεις.
Η πρώτη. Ο Γαλάτης θα αποκαλύψει τον ορμητικό και εν πολλοίς ανάγωγο χαρακτήρα του και θα κάνει άσχημη εντύπωση στους παρισταμένους και ιδιαίτερα στον Τσακάλωφ.
Η δεύτερη. Θα γνωρίσει τον έρωτα στο πρόσωπο της Ηνογέτνης, ανιψιάς της Δούκισσας και αρραβωνιαστικιάς του Γραμματέα του Καποδίστρια.
Στο βίντεο που ακολουθεί θα παρακολουθήσετε τι διαδραματίστηκε στο σαλόνι της Δούκισσας, σύμφωνα με απόσπασμα από το ιστορικό δράμα «Νικόλαος Γαλάτης» του Σπύρου Ευαγγελάτου, που ανέβηκε στην Ερμιόνη (Μάρτιος 2019) σε διασκευή Τίνας Αντωνοπούλου και σκηνοθεσία Δημήτρη Σίδερη. Εμφανίζονται οι ερασιτέχνες ηθοποιοί Χρύσα Τσίρνα (Δούκισσα), Γιώργος Π. Δημαράκης (Γαλάτης), Παναγιώτης Δερματάς (Τσακάλωφ) και Ηρώ Σαρδελή (Ηνογέτνη).
https://youtu.be/EarZftS-QVU
Τίνα Αντωνοπούλου, φιλόλογος.