Η αναγκαιότητα Θαλάσσιου Πάρκου Αναπαραγωγής Ψαριών στην περιοχή μας.

Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος 

Οι  επαγγελματίες ψαράδες της Σαντορίνης, κάπου 157 έχουν απομείνει, ομόφωνα αποδέχθηκαν την πρόταση του γιου του Κουστώ για τη δημιουργία Προστατευόμενου και Επιτηρούμενου Θαλάσσιου Πάρκου Αναπαραγωγής Ψαριών, όπου για χρόνια η αλιεία θα απαγορεύεται. Στη Σαντορίνη το ψάρι έχει χαθεί. Εκτός από τους 157 επαγγελματίες ψαρεύουν 1700 (!) ερασιτέχνες, πολλές φορές με καλύτερα εργαλεία από τους επαγγελματίες. Για χρόνια οι επαγγελματίες είχαν τις αντιρρήσεις τους για προστατευόμενο πάρκο, αλλά η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο. Να έχουν στο νησί τους μια τεράστια ζήτηση ολόφρεσκου ακριβού ψαριού και να μην έχει ο τόπος τους ψάρια.

Ο Κουστώ και οι συνεργάτες του, τούς έπεισαν ότι όπου δημιουργούνται τέτοιου είδους μικρά πάρκα, μέσα σε 5 χρόνια τα ψάρια έχουν μια θεαματική αύξηση της τάξης του 500%. Από τα μικρά πάρκα αναπαραγωγής, το ψάρι περνάει στα γειτονικά αλιευτικά πεδία.  Αντίθετα, τα μεγάλα θαλάσσια πάρκα δεν έχουν τέτοια αποτελέσματα, γιατί είναι πολύ δύσκολη και δαπανηρή η επιτήρησή τους. Ως παράδειγμα έφερε το Εθνικό Πάρκο της Αλοννήσου το οποίο έχει έκταση 2200 τ. χιλιομέτρων, εκ των οποίων τα 450 περίπου, γύρω από τη νήσο Πιπέρι, είναι απαγορευμένα για την αλιεία.  Εδώ τα αποτελέσματα είναι αύξηση των ψαριών κατά 150%, φυσικά μόνο στην έκταση των 450 τ. χιλ.

Είναι μεγάλο πρόβλημα η επιτήρηση τόσο μεγάλων εκτάσεων. Ακούγεται ωραίο το να επιτηρούν οι ψαράδες τα πάρκα, αλλά δεν είναι θεσμοθετημένη υπηρεσία, συνήθως απειλούνται από συμφέροντα, εκτελούν πλημμελώς τα καθήκοντα που τους έχουν ανατεθεί κ.λ.π.  Η κατ' εξοχήν αρμόδια υπηρεσία, τα τοπικά λιμεναρχεία, δεν έχουν τα μέσα.

Για να γίνει αυτό κατανοητό, βλέπουμε στον χάρτη της Ερμιονίδας και των νησιών της ένα πάρκο ίδιας έκτασης με της Αλοννήσου, 2200 τ. χιλ. Προφανές το αδύνατον της επιτήρησης.

Παρέκβαση πρώτη: Οι ψαράδες, όχι μόνον της περιοχής μας, ανέμεναν ότι η έλλειψη ψαριών και ιδιαίτερα πρωτοδεύτερων θα εκτίνασσε τις τιμές τους στα ύψη, αλλά δεν συνέβη κάτι τέτοιο.

Γιγαντώθηκε η ιχθυοκαλλιέργεια η οποία σήμερα προσφέρει τσιπούρα, λαβράκι, φαγκρί, σαργό, σκιο, σε τιμές από 6 έως 12 ευρώ το κιλό. Με τα αποτελεσματικά της δίκτυα διανομής, το ψάρι της φτάνει στον καταναλωτή φρέσκο. Τα φρέσκα της ανοικτής θάλασσας που φτάνουν στα αστικά κέντρα είναι το λιγότερο 2-3 ημερών. Τα ολόφρεσκα τα βρίσκεις στα ψαροχώρια. Τα φρέσκα πρωτοδεύτερα έχουν τιμές από 20 έως 40 ευρώ. Έτσι ένα κατάστημα σερβίρει 3 ψητές τσιπούρες ιχθυοτροφείου και τις χρεώνει 40 ευρώ, ενώ τις φρέσκες τις παίρνει 30 και πρέπει να τις πουλήσει 70 το κιλό, στην πράξη 100, γιατί δύσκολα τις βρίσκει και δύσκολα τις συντηρεί, ενώ τις άλλες τις ψωνίζει καθημερινά στο σούπερ μάρκετ. Για την οικογένεια δεν συζητιέται, με 10 ευρώ τρώει 4 τσιπούρες ιχθυοτροφείου, για φρέσκες θέλει 40 - 50 ευρώ.

Έτσι τα κάποτε λαϊκά ψάρια έφτασαν την τιμή των ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας, από τα κάτω, ενώ τα καλά φρέσκα πέφτουν προς τα κάτω πλησιάζοντας τις τιμές της ιχθυοκαλλιέργειας. Η ιχθυοκαλλιέργεια οδηγεί πλέον τις τιμές ψαραγοράς.

Πέραν αυτών εφαρμόζεται ένα νέο πρόγραμμα κοπής σκαφών με αποζημίωση, που ναι μεν δίνει λίγα χρήματα στους απελπισμένους πια ψαράδες μας, αλλά εξαφανίζει την παράκτια αλιεία, την παράδοση, το ιδιαίτερο χρώμα του Αιγαιοπελαγίτικου πολιτισμού. Δεν πρόκειται έτσι να σωθούν τα αλιεύματα και να πολλαπλασιαστούν. Η εξαφάνιση των παράκτιων ψαράδων θα μεγεθύνει την παράνομη ερασιτεχνική αλιεία, που θα διαθέτει τα αλιεύματά της στην αγορά. 

Η μόνη ελπίδα επιβίωσης των παράκτιων ψαράδων είναι να αυξηθούν κατά πολύ τα αλιεύματα και για να συμβεί αυτό πρέπει να ληφθούν ουσιαστικά μέτρα. Ένα από τα ουσιαστικά μέτρα είναι τα μικρά  Προστατευόμενα και Επιτηρούμενα Θαλάσσια Πάρκα Αναπαραγωγής Ψαριών.  Τα πάρκα αυτά είναι συγχρόνως ένα "επιστημονικό εργαστήρι", όπου σε μία έκταση χωρίς ανθρώπινη επέμβαση, μελετάμε όχι μόνον τον πληθυσμό των ψαριών και την ποιότητα του βυθού, αλλά και τις έξωθεν επιδράσεις, όπως ρύπανση, λύματα, θόρυβος σκαφών, κ.λ.π. Δεν είναι μια κλειστή και απαγορευμένη ζώνη. Σε αυτήν αναπτύσσονται μορφές τουρισμού και δράσης που ευνοούν την τοπική οικονομία, όπως, καταδύσεις, παρατήρηση βυθού και φωτογράφιση, ανάδειξη αρχαιοτήτων κάτω από τη θάλασσα, ανάπτυξη λιμνοθαλασσών, κ.λ.π.

Πρόταση:

Ένα τέτοιο πάρκο μπορεί να γίνει στη θαλάσσια έκταση που ορίζεται από το δυτικό και ανατολικό άκρο Δοκού, από τη θέση Αυλάκι στο Αλατοβούνι και το ακρωτήριο στο Μετόχι (βλέπε φωτογραφία). Η έκταση είναι μικρή γύρω στα 70 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Μπορεί να επιτηρείται από επιλεγμένα σημεία των ακτών: Ένα στη θέση Σπίθα στο Μουζάκι, ένα από το Κάστρο του Δοκού, ένα στο Αλατοβούνι και ένα στο Μετόχι. Εκεί μπορούν να στηθούν κάμερες ημέρας και νυκτός και να στέλνουν συνεχή εικόνα στα Λιμεναρχεία Ύδρας - Ερμιόνης και στους Διαχειριστές του Πάρκου. Άνετα μπορεί να περιπολεί και ένα καλό Drone και να στέλνει εικόνα και ήχο. Φυσικά και μια περίπολος από το Λιμεναρχείο ή από τους Διαχειριστές του πάρκου. Είναι πολύ εύκολη η επιτήρηση και πολύ χαμηλού κόστους.

Το πάρκο μπορεί να ονομαστεί "Πάρκο Αναπαραγωγής Ψαριών Δοκού -  Θερμησίας", αλλά πιο εκμεταλλεύσιμη τουριστικά θα ήταν η ονομασία "Πάρκο Αναπαραγωγής Ψαριών Ύδρας -  Ερμιόνης", να περιέχει δηλαδή το brand name Ύδρα. Κακά τα ψέματα. Και η Αλόννησος και η Ζάκυνθος έγιναν γνωστές στον έξω κόσμο για τα εθνικά τους θαλάσσια πάρκα, της προστασίας της φώκιας και της καρέτα - καρέτα.

Όλοι οι επαγγελματίες ψαράδες γνωρίζουν ότι στο προτεινόμενο αυτό πάρκο υπάρχουν τα πάντα: πάγκοι, τραγάνα, ποσειδωνία, λάσπες, τροκάδες, αποχές, κ.λ.π. και όλα τα είδη πανίδας. Από μαρίδα μέχρι αστακό.

Περιλαμβάνει ένα ολόκληρο προστατευόμενο νησί, τον Δοκό, με το Κάστρο του, το διάσημο Ναυάγιο του Δοκού (Θέση 1), το παρθένο, ανέγγιχτο από τον πολιτισμό, τοπίο του.

Στην απέναντι ακτή της Θερμησίας έχουμε το Κάστρο (που με αφορμή το πάρκο πρέπει να αναστηλωθεί) και πλήθος υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων (έχουμε τη θέση 2 στη Ντάρδιζα, στην αρχή του πάρκου, τη θέση 3 στο Θερμήσι, και τη θέση 4 στο Πλέπι).

Υπάρχουν τρεις λιμνοθάλασσες που με την ευκαιρία του πάρκου μπορούν να επαναλειτουργήσουν αποδοτικά.

Από Αλατοβούνι έως Μετόχι υπάρχει σημαντική τουριστική υποδομή που θα ευνοηθεί από την ύπαρξη του πάρκου, όπως και ολόκληρη η Ακρογιαλιά.

Επιπτώσεις: Οι ψαράδες της Ερμιόνης θα στερηθούν ένα αλιευτικό τους πεδίο αλλά οι κοντινοί όρμοι και η περιοχή έξω από το Μπογάζι παραμένουν ως έχουν, ενώ θα δέχονται τις ευεργετικές εισροές αλιευμάτων από το πάρκο.

Παρέκβαση δεύτερη: Οι ψαράδες μας δεν μπορούν να κάνουν το πάρκο. Μπορούν να συναινέσουν και να βοηθήσουν. Το βάρος πέφτει στο κράτος, στις περιβαλλοντικές ενώσεις και στους οργανισμούς που μελετούν τη θάλασσα, όπως το ΕΛΚΕΘΕ, αλλά κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ειδικοί και οι επιστήμονες προτείνουν τα θαλάσσια πάρκα αναπαραγωγής ψαριών ως αρχή για τη σωτηρία της Μεσογείου, και η Ευρωπαϊκή Ένωση τα έχει αποδεχτεί και τα χρηματοδοτεί.

Για να έχει επιτυχία το πάρκο πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να βάλει το χέρι στην τσέπη, όπως και το κράτος μας. Δηλαδή να πουν: Στον χώρο αυτό περιστασιακά ψαρεύουν π.χ. συνολικά 200 επαγγελματίες ψαράδες από Ύδρα, Ερμιόνη, Θερμησία. Η μέση ετήσια ζημιά που θα τους προξενήσει η απαγόρευση αλιείας στο πάρκο υπολογίζεται σε 4000 ευρώ για τον καθένα. Για 10 χρόνια δίνουμε αποζημίωση στον καθένα 6000 ευρώ τον χρόνο. Δηλαδή διαθέτουμε το χρόνο 1200000 ευρώ για να αποδεχθείτε το πάρκο, και να το βοηθήσετε να πετύχει. Μετά θα αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα και βλέπουμε τι θα κάνουμε.

Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν και για τη Δημοτική μας αρχή και την Περιφέρειά μας, που δεν χάνουν ευκαιρία να διατυμπανίζουν τα καλά του εναλλακτικού τουρισμού, των καταδύσεων, της φωτογράφισης βυθού, της επίσκεψης αρχαιολογικών υπό την θάλασσαν χώρων, των αρχαίων μονοπατιών, των ιδιαιτέρων οικοσυστημάτων κ.λ.π.

 Ιδού ένα θαυμάσιο πάρκο, με 4 κάτω από τη θάλασσα αρχαιολογικούς θησαυρούς, 2 πολύ ενδιαφέροντα Κάστρα, 3 λιμνοθάλασσες, 1 ολόκληρο παρθένο νησί, δίπλα του η Ύδρα και η Ερμιόνη, και όλα αυτά πολύ κοντά στην Πρωτεύουσα.  Ό,τι το μοναδικό, ό,τι το καλύτερο, για να κάνουν πράξη τον λόγο τους.

Βασίλειος Γκάτσος