ΩΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ
Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Ήταν
ένας βράχος χωρίς παραγωγή, καταφύγιο τα δύσκολα χρόνια. Περί το 1770,
λόγω των προνομίων που απέκτησε εντασσόμενη στη δικαιοδοσία του Καπουδάν
πασά, λόγω φυσικά και την ευφυίας και δράσης των κατοίκων της, έγινε
αυτό που έγινε, και η ιστορία της είναι γνωστή. Μετά το 1828 αρχίζει η
παρακμή. Πρώτα φεύγουν οι κάτοικοι αναζητώντας καλύτερη τύχη κυρίως στη
Σύρο και στη συνέχεια στον Πειραιά, όπου στα πρώτα βήματα της
δημιουργίας της πόλης υπάρχει γύρω από τον Άγιο Νικόλαο ξεχωριστός Δήμος
των Υδραίων. Μένει στην Ύδρα ο θαυμάσιος οικισμός της, που με τη σειρά
του σχεδόν εγκαταλείπεται και στα μέσα του 20ου αιώνα κατεδαφίζονται τα
σπίτια του και πουλιόνται σαν οικοδομικά υλικά.
Αυτά τα δύσκολα χρόνια, η 'Ύδρα ήταν ένας έρημος
τόπος, έχανε και την τελευταία του πλουτοπαραγωγική πηγή, το σφουγγάρι,
και τα μόνα που της είχαν απομείνει ήταν η Σχολή Εμποροπλοιάρχων και το
Παράρτημα της Σχολής Καλών Τεχνών. Δηλαδή η μοίρα της ήταν να χαθούν τα
περισσότερα σπίτια, να μείνουν μόνο συστάδες αρχοντικών και τα νεότερα
χρόνια να κτιστούν νέες οικοδομές - σπιρτόκουτα στα οικόπεδα των
γκρεμισμένων σπιτιών της. Έτσι να γίνει έναν νέος οικισμός με λίγα
αρχοντικά σπίτια που διασώθηκαν.
Μια φούχτα Υδραίων και ξένων που αγάπησαν με πάθος
αυτόν τον τόπο, με τις ενέργειες τους στην κυριολεξία τον έσωσαν. Ο
ιατρός και δήμαρχος Αντώνιος Λιγνός, ο Μητροπολίτης Προκόπιος, ο
ζωγράφος Περικλής Βυζάντιος του Παραρτήματος ο οποίος παρακαλούσε
Αθηναίους και αλλοδαπούς να αγοράζουν παλιά σπίτια και να τα συντηρούν, είναι μορφές που τιμάει η Ύδρα αναγνωρίζοντας τη σωτήρια προσφορά τους.
Μετά την Κατοχή τα πράγματα άλλαξαν, αλλά την τελική
διάσωση πρόσφερε ο Μάνος που συμπεριέλαβε την Ύδρα στους διατηρητέους
ιστορικούς οικισμούς.
Ο οικισμός και το τοπίο του νησιού, που τελικά πέρασαν σχεδόν χωρίς αβαρίες τα 'πέτρινα χρόνια', τα χαιρόμαστε σήμερα όλοι.
'Έτσι η Ύδρα σήμερα είναι ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ. Για τους
Έλληνες αυτονόητος Προορισμός, και για τους ξένους επιλέξιμος προορισμός
μέσα στους ωραιότερους της χώρας μας.
Η Ύδρα κατάφερε να διατηρήσει τον οικισμό και το τοπίο της και να γίνει πόλος έλξης καλλιτεχνών και για ένα διάστημα διάσημων
Στην αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκε η Ερμιόνη. Ενώ
μέχρι τη δεκαετία του 1950 είχε έναν θαυμάσιο οικισμό με ένα μοναδικό
στη Ελλάδα θαυμαστό τόπο, τα Μαντράκια και μια σειρά παμπάλαιων
ανεμόμυλων, αντέδρασε και δεν περιελήφθη στους ιστορικούς οικισμούς με
διατηρητέα όλα τα κτίσματά της. Με αποτέλεσμα να γεμίσει νέα κτίσματα
και να τις μείνουν λίγες συστάδες παλαιών, να γεμίσει τσιμέντο και το
κυριότερο, να χάσει τον μαγικό χώρο των Μαντρακιών. Έτσι έχασε και την
ευκαιρία να γίνει ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ επί των ημερών μας. Δεν ισχυρίζομαι ότι αν
διατηρείτο ως είχε θα ήταν ισοδύναμος ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ με την Ύδρα, αλλά
οπωσδήποτε θα ήταν ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ.
Και δεν θα έγραφα αυτά, αν δεν πίστευα ότι η Ερμιόνη, ακόμη και ως έχει σήμερα, μπορεί να γίνει ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ, αρκεί να το θελήσει και να εργαστεί προς αυτήν την κατεύθυνση.
Έρρωσθε,
Βασίλης Γκάτσος