Των Υδραίων, Σπετσιωτών και Ψαριανών.
Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Με
άλλα λόγια η αυτοδιοίκηση επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα τρία ηρωικά
νησιά. Στην Ύδρα προς το αριστοκρατικό σύστημα (των αρίστων βέβαια και
όχι των πλουτοκρατών),
στις Σπέτσες δημοκρατικότερο και στα Ψαρά πολύ δημοκρατικό. Τα ΚΟΙΝΑ
αυτά μοιάζουν αρκετά με τις αποικίες των αρχαίων, δηλαδή ομάδες που
οργανώθηκαν σε νέες θέσεις.
Στο
βιβλίο «Το δημόσιο δίκαιο στην Ελλάδα την Εποχή της Τουρκοκρατίας»,
Νικόλαος Μοσχοβάκης, 1882, υπάρχουν πολλά στοιχεία για τα ως άνω. Σημάδι
ότι υπήρξε ενδιαφέρον
επιστημονικό από παλιά για αυτά τα ΚΟΙΝΑ. Εκεί δίδεται μία καλή εικόνα
για το πώς ξεκίνησαν και...
..... ποια ήταν η πορεία τους μέσα στον χρόνο, γιατί
οι αλλαγές σε αυτά τα νησιά σε όλους τους τομείς ήταν θεαματικές. Είναι
περίοδος ελληνικής σχέσεως και τρόπου, εκκλησιαστικού
και κοινοτικού, και στο ξεκίνημα υπάρχει και ταύτιση τόπου αγοράς, που
είναι το προαύλιο της εκκλησίας.
Δυστυχώς
δύο βήματα από μας αναπτύχθηκαν τα δύο αυτά κοινά και μεις τα
προσπερνάμε, αν και για μεγάλη περίοδο είμαστε μάλλον τμήμα τους.
Μαθητές, δεν ακούσαμε στα σχολεία
μας τίποτε για αυτά, νομίζω ότι και σήμερα ίδια κατάσταση, ενώ θα
έπρεπε να είναι κύριο τοπικό μάθημα. Δεν ακούσαμε τίποτε και για το
συνεργατικό σύστημα πλοιοκτησίας, εμπορείου και διανομής κερδών και
κινδύνων. Ας ελπίσουμε στο μέλλον.
Τότε
το πρόσωπο, η σχέση, η κοινότητα, η συνύπαρξη σε ιερούς χώρους ως
εκδήλωση ψυχικής πρώτ’ απόλα ενότητας, ήταν κυρίαρχα και όχι το άτομο
αποσπασμένο στον κόσμο του
και στα συμφέροντά του. Τότε ο Άρχοντας ήταν Άρχων συνυπάρχων μέσα στην
Κοινότητα και την Εκκλησία, δεν ήταν ο πλούσιος που τα κατάφερε και
αυτονομήθηκε.
Και
το «έρδε Μπούμπουλη» δεν ήταν ανέκδοτο που έδειχνε τη δύναμή του
πλούσιου άρχοντα που δεν τολμούσε ο ιερέας να κάνει Ανάσταση χωρίς
αυτόν. Ήταν η αγωνία του ιερέα
και του εκκλησιάσματος να έλθει ο Μπούμπουλης στην εκκλησία και στην
κοινότητα, να δηλώσει παρών στον συγκεκριμένο ιερό χώρο, να διακηρύξει
δια της παρουσίας του το εν εσμέν.
Η
κοινότητα δεν είναι ιδεολογία, δεν είναι κόμματα, δεν είναι θρησκεία,
δεν είναι αντιπρόσωποι. Σήμερα είναι κατακερματισμένη και αν δεν
μαζέψουμε τα κομμάτια της και
κομμάτια μας, αν δεν οικοδομήσουμε πάνω στην πατροπαράδοτη σχέση και
τον τρόπο μας, δεν πρόκειται να κάνουμε τίποτα. Ουδέν γίνεται με την
αντιγραφή. Δεν μπορούμε, αλλά και δεν θέλουμε να γίνουμε Γερμανοί, αλλά
είναι τελείως φυσικό να είμαστε Βυζαντινοί που
μπορεί κατά την παράδοση να βυζαντινολογούσαν όμως ήσαν εξαιρετικά
πρακτικοί και παραγωγικοί και δίκαιοι όντας έξω από τη δυτική σχέση του
δουλοπάροικου. Και αυτοί μεγαλούργησαν με την χιλιόχρονη αυτοκρατορία
τους και τους θεσμούς της. Και τα ως άνω ΚΟΙΝΑ,
βυζαντινά εν μέρει, συνέχεια των αρχαίων και με νεότερα στοιχεία, όμως
αφομοιωμένα και όχι ξεπατηκωσούρα.
Έρρωσθε,
Βασίλης Γκάτσος