''Και πάλι το εξασθενές χρώμιο''

Φυσικά και υπάρχει πρόβλημα. Μικρό μεν αλλά.....

Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος  

Η Δημοτική Επιχείρηση Νερού καλά κάνει και κάνει τις αναλύσεις για εξασθενές χρώμιο, αλλά έπρεπε να δώσει στη δημοσιότητα και ένα χάρτη με τα σημεία δειγματοληψίας, όπως και τις τιμές σε κάθε σημείο και την ημερομηνία της δειγματοληψίας. Έτσι με το χρόνο όλοι οι πολίτες θα παρακολουθούν την εξέλιξη του φαινομένου. Αυτό το απλό πράγμα δεν θέλει να το κάνει, μπορεί όμως να το κάνει η ΠΑΠΟΕΡ ή οποιοσδήποτε γνωρίζει τη θέση των σημείων δειγματοληψίας πάνω στο χάρτη της Ερμιονίδας.

Επίσης παρατηρείται ότι

οι μεγάλες τιμές αφορούν θέσεις στα πεδινά που κατά κανόνα βγάζουν υφάλμυρο νερό και είχα προτείνει να ληφθούν και δείγματα από την θάλασσα εγγύς των ακτών, τουλάχιστον να ξέρουμε αν επηρεάζουν τα υπόγεια νερά ή όχι. Και αυτό το απλούστατο δεν έγινε.

Υπενθυμίζω ότι όλα τα ανωτέρω θα γίνουν υποχρεωτικά βάσει της οδηγίας 60 και φυσικά όχι από τον δήμο μας.

Το μυστήριο της ύπαρξης εξασθενούς χρωμίου φυσικά και δεν είναι μυστήριο. Είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων δραστηριοτήτων, και για να το αντιληφθούμε καλύτερα ας ρίξουμε μια ματιά στα παρακάτω:

Έστω ότι ο μέσος όρος εξασθενούς χρωμίου στα πεδινά είναι 1μgr/lit. Δεν είναι κάτι το φοβερό αλλά αν σκεφτούμε ότι στα ορεινά είναι 0.01 μgr/lit, μιλάμε για 100 φορές περισσότερο. Και αυτό το 100 φορές είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Το ότι παρά τις βροχές, παρά τη συνεχή άντληση, η κατάσταση δεν βελτιώνεται, σημαίνει ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα συνεχίζει να τροφοδοτεί με εξασθενές χρώμιο τα υπόγεια νερά, ενώ η γη μας σε πολλά σημεία έχει διαποτιστεί με υλικά που ελευθερώνουν συνέχεια εξασθενές χρώμιο.

Όμως το 1μgr/lit δεν μας λέει και τίποτα πιο συγκεκριμένο. Στην ουσία σημαίνει ότι στα 10000 κυβικά μέτρα υπόγειου νερού υπάρχουν 10 γραμμάρια εξασθενούς χρωμίου. Και ας πούμε ότι αντλούμε αυτή την ποσότητα κάθε μέρα του καλοκαιριού και η μισή πάει στα νοικοκυριά και η άλλη μισή για πότισμα. Άρα 5 γραμμάρια εξασθενούς πέρασε μέσω των νοικοκυριών στα επεξεργασμένα λύματα των βιολογικών ή στους βόθρους και βγήκε στην εγγύς της παραλίας θάλασσα, ενώ τα άλλα 5  με το πότισμα επέστρεψαν και διαπότισαν τη γη διασκορπίζοντας το εξασθενές χρώμιο σε μεγαλύτερη έκταση.

Το τι κύκλο ακολουθεί, δηλαδή αν από εξασθενές γίνεται τρισθενές και μετά πάλι εξασθενές στο έδαφος, στη θάλασσα κ.λ.π. ουδείς μπορεί να πει οτιδήποτε με σιγουριά. Ούτε μπορεί να μελετηθεί το φαινόμενο, γιατί είναι εξαιρετικά πολύπλοκο και μεταβαλλόμενο.

Άρα περιβαλλοντική αλήθεια είναι μόνο η αλήθεια των αναλύσεων και το γεγονός ότι μετά την άντληση μέγα μέρος του χρωμίου (τρισθενούς  - εξασθενούς αδιάφορο), επανέρχεται στα υπόγεια νερά, αφού πρώτα διασκορπιστεί σε μεγαλύτερες εκτάσεις λόγω του ποτίσματος. Και περιβαλλοντική αλήθεια είναι ότι υπάρχουν εστίες ανθρώπινης δραστηριότητας που παράγουν συνέχεια χρώμιο μεταλλικό σε μορφές που εύκολα γίνεται τρισθενές ή εξασθενές χρώμιο (που διαλύεται εύκολα σε νερό ή σε άλλα υγρά και ταξιδεύει), ή που παράγουν συνέχεια τρισθενές και εξασθενές χρώμιο κατευθείαν.

Και επειδή δεν υπάρχουν εστίες μεγάλες π.χ. ένα μεγάλο εργοστάσιο που χρησιμοποιεί προϊόντα χρωμίου στις διεργασίες του, σαν κύριες εστίες έχουμε τις παλιές και νέες χωματερές, τα επεξεργασμένα λύματα των βιολογικών. Μετά ακολουθούν δεκάδες μικροεστίες, μερικές των οποίων δεν μπορούμε να φανταστούμε. Το χρώμιο όμως ως υλικό έχει ευρύτατη χρήση και υπάρχει σχεδόν παντού. Πρώτα ως μέταλλο σε κράματα σιδήρου – νικελίου – χρωμίου, μετά ως μέταλλο επικάλυψης μεταλλικών αντικειμένων, μετά ως συντηρητικό ξύλων, ως υλικό κατεργασίας δερμάτων κ.λ.π., κ.λ.π.

Σκέφτηκε ποτέ ένας μάγειρας μεγάλου κέντρου ή ξενοδοχείου, όπου τα μαγειρικά σκεύη πρέπει να λάμπουν να ζυγίσει ένα ανοξείδωτο καζάνι, όταν το πήρε καινούργιο, και μετά από 5 χρονών χρήση, με καθημερινά τριψίματα, μαγειρέματα, φαγητά, απορρυπαντικά, να το ξαναζυγίσει; Τότε θα έβλεπε ότι ζυγίζει μισό κιλό λιγότερο. Το μεταλλικό χρώμιο έφευγε με το τρίψιμο σε τόσο λεπτή μορφή που οι κόκκοι της πούντρας να μοιάζουν με βράχια μπροστά του. Σε αυτή την άκρως λεπτόκκοκη μορφή γίνεται διαλυτό άλας ή οργανομεταλλική ένωση ταχύτατα, σχεδόν μέσα στον νεροχύτη.

Σκεφτήκαμε ποτέ πού πάει το χρώμιο που επικαλύπτει τα κλειδιά που έχουμε στην τσέπη μας που με την τριβή φθείρονται;

Σκέφτηκε ο αγρότης όταν βγάζει μετά από χρόνια έναν ανοξείδωτο άξονα από μηχάνημα ή πομόνα μισοφαγωμένο, πού πήγε το τριμμένο μέταλλο;

Σκεφτήκαμε ποτέ τι πορεία ακολουθούν όλα τα αντικείμενα που φέρουν χρώμιο στη χωματερή ή στα ρέματα που τα πετάμε; Ακόμη και τα ξύλα τα διαποτισμένα με ειδικά φάρμακα με βάσει άλατα του χρωμίου;

Να αναφέρω μόνον ένα πρόβλημα των μονάδων αφαλάτωσης. Τραβάνε θάλασσα η οποία ταξιδεύει μέσα από ανοξείδωτα μηχανήματα και σωληνώσεις και στην θάλασσα επιστρέφεται η άλμη. Αυτή λοιπόν η διέλευση του νερού με ταχύτητα και πίεση μέσα από τα ταχύτατα κινούμενα μέρη αντλιών, μέσα από σωληνώσεις και εξαρτήματα, καταφέρνει να διαλύσει ένα ποσοστό μετάλλων όχι μόνον χρωμίου, μικρό μεν αλλά πολύ υπολογίσιμο λόγω του μεγάλου όγκου νερού και της συνεχούς λειτουργίας.

Άρα θα ήταν υπερβολή να πούμε για παράδειγμα ότι το χρόνο φεύγουν για τα υπόγεια νερά και τη εγγύς θάλασσα 20 κιλά χρωμίου οποιασδήποτε μορφής, δηλαδή 20 000 gr, δηλαδή 20 000 000 mg, δηλαδή 20 000 000 000 μgr;

Εκατοντάδες λοιπόν οι μικροεστίες που μας δίνουν το πρόβλημα. Το μικρό πρόβλημα, αλλά μεγάλο στην περίπτωση που τροφοδοτείς τον οικισμό της Ερμιόνης από γεώτρηση με 5.8 μgr/lit εξασθενές χρώμιο, και λες με απάθεια ως δήμος ότι ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΛΛΙΩΣ, και παραπέμπεις πολίτες που σου επισημαίνουν το πρόβλημα βάσει των αναλύσεών σου σε ..... παρακολούθηση σχετικού σεμιναρίου.

Και λύση στο έστω μικρό πρόβλημα που όμως για μερικές παροχές νερού δεν είναι μικρό;

Να μην έχουμε κλειδιά; Να μην τρίβουμε τα καζάνια; Να μην χρησιμοποιούμε ανοξείδωτα; Να μην έχουμε μηχανήματα;

Δεν νομίζω ότι είναι το πρόβλημα η χρήση αυτών, αλλά το πού πάνε όλα αυτά μετά τη χρήση τους, τι επεξεργασία υφίστανται τα λύματα που προήλθαν από αυτά ή που ήλθαν σε επαφή με αυτά.

Δηλαδή αν όλα τα λύματα καθαρίζονται σε μεγάλο βαθμό από τα βαριά μέταλλα, αν δεν πετάμε πουθενά αντικείμενα, αν για όλα γίνεται σωστή ανακύκλωση, τότε για μια επαρχία σαν τη δική μας δεν θα έχουμε νερά με πάνω από 0.2μgr/lit εξασθενές χρώμιο, δηλαδή ένα πολύ μικρό τίμημα για την χρήση όλων των θαυμαστών κραμάτων και υλικών χρωμίου. Γι’ αυτό και όταν λέμε «από ανθρώπινη δραστηριότητα» δεν εννοούμε κυρίως την οποιαδήποτε παραγωγική διαδικασία και χρήση χρωμιούχων αντικειμένων και υλικών, αλλά την ορθή περιβαλλοντική πρακτική που ακολουθούμε κατά την παραγωγική διαδικασία και την επακόλουθη διαχείριση των εξ αυτής αποβλήτων.

Έρρωσθε,

Βασίλης Γκάτσος