'' ΠΟΠ, μια σημαντική υπόθεση για τον τόπο μας ''

Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος

Ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) νοείται το όνομα μιας περιοχής, που χρησιμοποιείται στην περιγραφή ενός αγροτικού ή κτηνοτροφικού προϊόντος που παράγεται σε αυτήν και η ποιότητα του ή τα χαρακτηριστικά οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο γεωγραφικό περιβάλλον. (Βικιπέντια).

 Θέλουμε τα ρόδια Ερμιόνης να γίνουν ΠΟΠ, δηλαδή ως ρόδια Ερμιόνης να βγαίνουν στην αγορά μόνον τα ρόδια συγκεκριμένης ποικιλίας που ευδοκίμησε στους κάμπους της Ερμιόνης πολλά πολλά χρόνια και απόκτησε δικά της χαρακτηριστικά. Αυτό σημαίνει ότι αν ένας αγοράσει τέτοια δενδρύλλια από φυτώριο Ερμιόνης και τα καλλιεργήσει στον κάμπο του Άργους δεν μπορεί να τα βγάλει στο εμπόριο ως ρόδια Ερμιόνης με την ένδειξη ΠΟΠ, γιατί οι ροδιές αυτές δεν καλλιεργούνται στους κάμπους της Ερμιόνης. Μπορεί να τα πει ρόδια Άργους (χωρίς ένδειξη ΠΟΠ), ή ρόδια τύπου Ερμιόνης.....

......

Κάτι ανάλογο έγινε με τα μανταρίνια παλιά. Τα φέρανε οι Χιώτες πρόσφυγες από τον τόπο τους. Αν τότε υπήρχε ΠΟΠ οι μεν Χιώτες στη Χίο θα βγάζανε μανταρίνια Χίου ΠΟΠ, ενώ εμείς στην Ερμιόνη μανταρίνια τύπου Χίου, ή μανταρίνια Ερμιόνης. Όχι όμως μανταρίνια Ερμιόνης ΠΟΠ, εκτός και αν η ποικιλία αυτή είχε τόσα πολλά χρόνια στις ιδιαίτερες συνθήκες της Ερμιόνης, ώστε το γεωγραφικό περιβάλλον να την είχε αισθητά διαφοροποιήσει από τα χιώτικα μανταρίνια και αυτό μπορούσαμε να το τεκμηριώσουμε.

Μία ομάδα ειδικών λοιπόν με δαπάνες του Δήμου μας έχει αναλάβει να συγκεντρώσει όλα τα στοιχεία που απαιτούνται, ώστε η αρμόδια υπηρεσία να πειστεί και να δώσει την ονομασία ΠΟΠ, γεγονός σπουδαίο για τους αγρότες μας και τον τόπο μας.

Από την μεριά μου έχω δώσει πλήθος πληροφοριών βιβλιογραφικών μέσω των μπλογκ και της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ερμιόνης και ξανά επισημαίνω ότι πολλά στοιχεία για το ρόδι μπορεί να βρίσκονται στο αρχείο Βούλγαρη το οποίο παραμένει ακόμη στην πρώτη του ταξινόμηση από τον θείο Απόστολο Γκάτσο.

Σημαντικό στοιχείο είναι και η ανεύρεση παλιών συμβολαίων, κυρίως του 19^ου αιώνα όπου να μεταβιβάζονται ή κληρονομούνται ‘ροδώνες’, δηλαδή περιβόλια ροδιάς. Όποιος συμπατριώτης έχει τέτοιο παλιό συμβόλαιο ας έρθει σε επαφή με τον Δήμο.

Όμως κάτι τέτοιο, πάντα κατά τη γνώμη μου, είναι δύσκολο να βρεθεί, γιατί δεν πρέπει να μεταφέρουμε τις σημερινές συνθήκες μονοκαλλιέργειας σε παλιότερες εποχές. Είναι σφάλμα μεθόδου.

Να φέρω, για παράδειγμα, την ντομάτα. Ήλθε αρχικά στην Ευρώπη ως καλλωπιστικό φυτό. Ως τέτοιο πριν πολλά χρόνια εντοπίζεται στην μονή της Καισαριανής. Κατά τον 19^ο αιώνα άρχισε δειλά δειλά να επεκτείνεται η καλλιέργεια, ως τροφίμου πλέον, και ο κόσμος άρχισε να την γνωρίζει ως τρόφιμο και φυσικά άργησε να την συνηθίσει. Ως εκ τούτου η καλλιέργεια γινόταν σε πολύ μικρό χωράφι (ήταν και πρόβλημα νερού) ως συμπληρωματική.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με το ρόδι. Μπορεί να ήταν γνωστό από την αρχαιότητα, αλλά είχε τοπική σημασία και η χρήση του περιοριζόταν κυρίως σε τρόφιμα τελετουργικού χαρακτήρα και συμβολικές, μαγικές και θρησκευτικές πράξεις. Έτσι και το ρόδι Ερμιόνης, υπήρξε σχεδόν μέχρι των ημερών μας ως συμπληρωματική καλλιέργεια, δίπλα κυρίως στα περιβόλια με ξινά και φυσικά έπαιζε συμπληρωματικό ρόλο.

Επομένως είναι σφάλμα μεθόδου να προσπαθούμε να εντοπίσουμε ‘ροδώνες’ και συμβόλαια μεταβίβασης αυτών, γιατί αυτό ήταν σπάνιο. Παλιό ‘ροδώνα’ γνωρίζω μόνον του εξαδέλφου Γιάννη Παπαμιχαήλ στο καλογερικό πηγάδι. Και στο βιβλίο του δασκάλου μας Μιχάλη Παπαβασιλείου οι ροδιές που αναφέρει είναι μικρός μέρος περιβολιών. Αυτό είναι απόλυτα φυσικό και πρέπει να το στηρίξει η ομάδα ειδικών ΠΟΠ. Και στο βιβλίο μου που περιγράφω λεπτομερώς το παμπάλαιο, φυτεμένο αρχές 19^ου αιώνα, περιβόλι του παππού μου Βασίλη Κανέλλη οι ροδιές ήταν μία σειρά, όχι πάνω από 15 δέντρα. Και το περιβόλι είχε πολλές μανταρινιές και λεμονιές και αρκετές πορτοκαλιές διαφόρων ποικιλιών. Άλλα περιβόλια ήταν πολύ πιο σύνθετα, έχοντας και μουσμουλιές, αχλαδιές, βερικοκιές κ.λ.π. δίπλα στα ξινά.

Αυτή ήταν η πραγματικότητα, αυτή πρέπει να αναζητάμε και να στηρίζουμε. Και «τα χαρακτηριστικά οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο γεωγραφικό περιβάλλον» σημαίνει για τον τόπο μας, ότι οι ροδιές μας απόκτησαν αυτήν την ποιότητα καρπού και αυτά τα χαρακτηριστικά, ακριβώς γιατί αναπτύχθηκαν δίπλα στα ξινά, ανθοφορούσαν και έδεναν καρπό σχεδόν σύγχρονα με αυτά, συνήθως προστατευμένες με καλάμια και φραγκοσυκιές από το κρύο και τους ανέμους, απολάμβαναν άφθονο και πολύ καλό νερό, πολύ φουσκί από γιδινή κοπριά, η κάθε μία είχε το γάρδος της που το σκάβανε δύο τρεις φορές το χρόνο και σήκωναν το χώμα σε γκουμούλια για μέρες. Δηλαδή απολάμβαναν συνθήκες καλλιέργειας ίδιες με τα ξινά.

Καλή επιτυχία στην ομάδα που προσπαθεί για την ονομασία ΠΟΠ και στα νέα παιδιά του τόπου μας που μοχθούν για το σκοπό αυτό.

Σημείωση: Σταύρε, ξέχασες ότι εκτός από ελαιοπαραγωγός υπήρξα από τότε που γεννήθηκα και μανταρινοπορτοκαλολεμονοροδοπαραγωγός και έβαζα μόνος μου σε ηλικία 10 χρονών μπρος το ‘θηρίο’ τη PETER (μηχανή περιβολιού είναι με καμινέτο) όντας πλήρως ανίδεος περί τα μηχανολογικά, όπως έκαναν και όλοι οι συνομήλικοί μου τότε στα περιβόλια τους και στις βάρκες τους με τις LISTER, FARMAN και Μαλκότση, Αξελός, Αποστολίδης (γιατί τότε κατασκεύαζαν θαυμάσιες μηχανές Έλληνες στον τόπο τους, της ιδιωτικής πρωτοβουλίας που λέμε, πριν την μεγάλη εφεύρεσης της Δημόσιας Μηχανής). Έτσι άλλαξε ο τόπος μας και όχι βάζοντας μπρος το BLOG (ως ‘μηχανή’ εννοώ).

Έρρωσθε,

Βασίλης Γκάτσος