ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ…
Γράφει ο Γιάννης Μ. Σπετσιώτης
α. Ένα άγνωστο δημοτικό τραγούδι
της Ερμιόνης
Η ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΙΑ
Του
εννιακόσ(ι)α δώδεκα και του εννιακόσ(ι)α δεκατρία
έγινε
επιστρατεία.1
Στρατό
συνάζει ο βασιλιάς, για να πάει στη Λαμία
όλη
η επιστρατεία.
Μπροστά
πάει το ευζωνικό κι από πίσω οι φαντάροι
ένα
- ένα παλικάρι.
Να
κι ένας επιλοχίας που τον έκλαιγε μια χήρα.
Κι
η μάνα της της έλεγε τι τον κλαις το στρατιώτη
και
τον πάλιο Κρανιδιώτη.
Μάνα
μου, κλαίω τα νιάτα του και το λυγερό του σώμα.
Κρίμα
να το φάει το χώμα!
Το τραγούδι αυτό της
περιόδου 1912-1913 ανήκει στην κατηγορία των ιστορικών Δημοτικών Τραγουδιών και
περιλαμβάνεται στην ανέκδοτη συλλογή μου «Δημοτικά
Τραγούδια της Ερμιόνης».
Η καταγραφή του έγινε
το 1980, όταν μου το τραγούδησε η μακαρίτισσα κυρα-Ματίνα Μπουκουβάλα, σύζυγος
του κυρ-Σίλβεστρου. Όπως η ίδια μου είχε πει, το είχε ακούσει να το τραγουδούν
οι γονείς της και ιδιαίτερα η μητέρα της.
Οι στίχοι του
αναφέρονται στην περίοδο της επιστράτευσης του 1912 και περιγράφουν,
παραστατικά, τα γεγονότα εκείνων των ημερών, καθώς και ιδιαίτερες, ανθρώπινες,
συναισθηματικές καταστάσεις.
Το τραγούδι είναι
προσαρμοσμένο στα 7/8 (χορός καλαματιανός) και δανείζεται τη μελωδία του από
γνωστά δημοτικά τραγούδια. Την ίδια μελωδία τη βρήκα σε τραγούδι της Ανατολικής
Μακεδονίας.
Ακολουθεί
η μουσική του τραγουδιού, γραμμένη από εμένα, σε βυζαντινή και ευρωπαϊκή
σημειογραφία........
...........
...........
1. Όπως είναι γνωστό, η γενική
επιστράτευση άρχισε τα μεσάνυχτα της 17ης Σεπτεμβρίου του 1912. Το
σύνολο του ελληνικού στρατού ξηράς κατανεμήθηκε σε δυο μεγάλες μονάδες. Το
στρατό της Θεσσαλίας με διοικητή τον αντιστράτηγο διάδοχο Κωνσταντίνο και
το
στρατό της Ηπείρου με διοικητή τον αντιστράτηγο Κωνσταντίνο Σαπουντζάκη.
β.
Οι Βαλκανικοί πόλεμοι μέσα από το Δημοτικό Τραγούδι
Οι Βαλκανικοί πόλεμοι
του 1912-13, με τις δυνατές συγκινήσεις που πρόσφεραν στον ελληνικό λαό, του έδωσαν
για μια ακόμη φορά την αφορμή, να εκφραστεί μέσα από τα Δημοτικά Τραγούδια.
Ο ανώνυμος λαϊκός
δημιουργός, συγκλονισμένος από τα γεγονότα των πολέμων, αποτύπωσε τις «νέες»
κορυφαίες στιγμές του Έθνους με στίχους, ρυθμούς και μελωδίες.
Δήλωνε ξανά, όπως και
στο παρελθόν είχε κάνει, τα συναισθήματα και τη συγκίνησή του, που απηχούσαν
την ψυχική διάθεση όλων των Ελλήνων.
Και όπως συμβαίνει πάντα
με τα Δημοτικά Τραγούδια, ο αρχικός τους δημιουργός ξεχάστηκε και δεν έγινε ποτέ
γνωστός. Άλλωστε και τον ίδιο δεν τον ενδιέφερε να αφήσει κάπου γραμμένο το
όνομά του, για να τον θυμόμαστε και να τον μνημονεύουμε. Το μόνο που τον
απασχολούσε, ήταν να εγκωμιάσει, καθώς έπρεπε, τους απελευθερωτικούς αυτούς
αγώνες, να αναφέρει τις μάχες και διάφορα περιστατικά τους και να εξυμνήσει ή
να καταγγείλει τα πρόσωπα που πήραν μέρος σ’ αυτές, ανάλογα με την περίσταση. Κι
ακόμη ήθελε να καταγράψει το ξέσπασμα της χαράς, τα μηνύματα της ελπίδας και να
μεταφέρει τη γιορτινή ατμόσφαιρα της εθνικής έξαρσης.
Τα τραγούδια του
έφτασαν σε μας, κυρίως, μέσα από την προφορική παράδοση, ανώνυμα, ως συλλογικά
δημιουργήματα του λαού. Επίσης, έγιναν γνωστά, μέσα από έντυπες μουσικές/ποιητικές
συλλογές που κυκλοφορούσαν, κυρίως, σε μικρά βιβλιαράκια, όπως τα «ΚΑΛΗΜΕΡΑ».
Πολλά απ’ αυτά τα
Δημοτικά Τραγούδια, ασφαλώς, χάθηκαν, άλλα
παραποιήθηκαν. Ελάχιστα απ’ αυτά, ήταν έργα λόγιων ποιητών της εποχής. Επειδή,
ωστόσο, αγαπήθηκαν ιδιαίτερα από το λαό, κάποιοι τα θεωρούν Δ.Τ. και ως τέτοια
περιλαμβάνονται σε σχετικές συλλογές.1