''«Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ» ΓΡΑΦΕΙ ΣΤΟ ΕΙΚΟΝΟΣΚΟΠΙΟ Ο ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ''
ΝΟΜΟΣ 4043/2012
''ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΥΡΟΤΕΧΝΗΜΑ Ή ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΥΜΦΟΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ;''
Τεράστιο πρόβλημα προέκυψε τα τελευταία χρόνια λόγω της συνεχώς αυξανόμενης αριθμητικής αύξησης των κρατουμένων σε σωφρονιστικά καταστήματα κάθε είδους ανά τη χώρα.
Η αυξανόμενη εγκληματικότητα, ο μεγάλος αριθμός παράνομων μεταναστών, αλλά και η οικονομική κρίση οδήγησαν στο............ φαινόμενο οι ελληνικές φυλακές να γεμίσουν από κρατούμενους οι οποίοι στοιβάζονται σαν ποντίκια ο ένας πάνω στον άλλο, διαβιώντας καθημερινά σε συνθήκες άθλιες τόσο για τους ίδιους τους κρατουμένους όσο και για το σωφρονιστικό προσωπικό.
Ο κίνδυνος εξαιτίας αυτής της κατάστασης, τόσο μιας πιθανής εξέγερσης κρατουμένων, όσο και δημιουργίας προβλημάτων υγείας ήταν ιδιαιτέρως σοβαρός, καθώς παρατηρήθηκαν τα φαινόμενα μέσα σε 10 τετραγωνικά μέτρα να στοιβάζονται 5 ακόμα και 10 άτομα ή ακόμα και να κοιμούνται πολλοί από αυτούς στο πάτωμα.
Ήταν λοιπόν αναμενόμενο οι κρατούμενοι των σωφρονιστικών καταστημάτων ανά τη χώρα να αντιδράσουν, να εξεγερθούν, να ζητήσουν τα δικαιώματά τους, σαν άνθρωποι, για όποιο λόγο και αν βρίσκεται ο καθένας στη φυλακή. Στο πλευρό των κρατουμένων και οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι, που αυτές οι άθλιες συνθήκες κράτησης των φυλακισμένων, είναι λογικό να επηρεάζουν ιδιαίτερα και το σωφρονιστικό σύστημα συνολικά, όπως φυσικά και τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους στο έργο τους. Και οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι λοιπόν με ανακοινώσεις, αλλά και απεργιακές κινητοποιήσεις πέρα από άλλα κλαδικά ζητήματά τους, αποζητούσαν λύση και στο συνεχώς αυξανόμενο αριθμό κρατουμένων, κάτι που ήταν «μητέρα» των ανωτέρω προβλημάτων.
Κινούμενος με γνώμονα την αποσυμφόρηση των φυλακών, κυρίως από τους κρατούμενους εκείνους οι οποίοι, είτε είχαν ήδη εκτίσει το μεγαλύτερο μέρος της ποινής τους, είτε δεν ανήκαν στους βαρείς ποινικούς κρατουμένους, ο Υπουργός Δικαιοσύνης κατέθεσε το νομοσχέδιο με σκοπό την απόλυση κρατουμένων υπό όρους, από το οποίο τελικά, αφού ψηφίστηκε από τη Βουλή, προέκυψε ο νόμος 4043/2012 «περί αποσυμφόρησης των φυλακών». Το νομοσχέδιο αρχικά αντιμετώπισε σφοδρές αντιδράσεις, καθώς οι ενστάσεις όσων αντιδρούσαν αφορούσαν στο γεγονός ότι η επίμαχη ρύθμιση στο όνομα της αποσυμφόρησης των φυλακών, προέβλεπε αποφυλάκιση ακόμη και όσων έχουν καταδικαστεί για παιδική πορνογραφία και άλλου είδους τέτοιας ποινικής απαξίας εγκλήματα. Κατόπιν σφοδρών αντιδράσεων κατατέθηκε τελικά τροπολογία του υπουργείου Δικαιοσύνης η οποία ρύθμιζε επιμέρους διατάξεις περί αποφυλακίσεως των κρατουμένων.
Βάσει υπολογισμών, με την εφαρμογή του νόμου 4043/2012 θα αποφυλακιστούν περισσότεροι από 1.500 κρατούμενοι. Σήμερα, στις φυλακές της χώρας βρίσκονται 12.586 κρατούμενοι (οι 7.000 είναι αλλοδαποί) ενώ η χωρητικότητά τους είναι 9.700 θέσεων.
Ποιοι τελικά αποφυλακίζονται με το νέο νόμο; Κρατούμενοι οι οποίοι, κατά τη δημοσίευση του νόμου, εκτίουν στερητική της
ελευθερίας ποινή που δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη, απολύονται με διάταξη του εισαγγελέα πλημμελειοδικών του τόπου έκτισης της ποινής, υπό τον όρο της ανάκλησης, χωρίς τη συνδρομή των προϋποθέσεων των άρθρων 105 και επόμενα του Ποινικού Κώδικα, κατά τις εξής διακρίσεις:
α) εάν η ποινή τους έχει διάρκεια μέχρι τρία έτη εφόσον έχουν εκτίσει ή εκτίουν με οποιονδήποτε τρόπο το ένα δέκατο αυτής,
β) εάν η ποινή τους έχει διάρκεια μεγαλύτερη των τριών και μέχρι πέντε έτη, συμπεριλαμβανομένης και της κάθειρξης, εφόσον έχουν εκτίσει ή εκτίουν με οποιονδήποτε τρόπο το ένα πέμπτο αυτής.
Επιπλέον ανήλικοι κρατούμενοι, οι οποίοι κατά τη δημοσίευση του νόμου 4043/2012 εξέτιαν ποινή περιορισμού σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων, απολύονται με διάταξη του εισαγγελέα πλημμελειοδικών του τόπου έκτισης της ποινής, υπό τον όρο της ανάκλησης, χωρίς τη συνδρομή των προϋποθέσεων
του άρθρου 129 του Ποινικού Κώδικα, κατά τις εξής διακρίσεις:
α) εάν η ποινή του περιορισμού έχει διάρκεια μέχρι τρία έτη εφόσον έχουν εκτίσει ή εκτίουν με οποιονδήποτε τρόπο το ένα δέκατο αυτής,
β) εάν έχει διάρκεια μεγαλύτερη των τριών και μέχρι πέντε έτη εφόσον έχουν εκτίσει ήεκτίουν με οποιονδήποτε τρόπο το ένα πέμπτο αυτής. Στους απολυόμενους μπορούν να επιβληθούν οι υποχρεώσεις που προβλέπονται από την παράγραφο 5 του άρθρου 129 του Ποινικού Κώδικα. Εξαιρούνται από τις ρυθμίσεις των προηγούμενων παραγράφων όσοι έχουν καταδικαστεί για παράβαση: α) του ν. 1608/1950, β) του ν. 1882/1990, γ) του ν. 2523/1997, δ) των άρθρων 87 παρ. 5 και 88 του ν. 3386/2005 και ε) των άρθρων187, 187Α, 235, 236, 237, 256, 258, 299, 322, 323Α, 324, 336, 339 παρ. 1 α’, β’, 342, 348Α, 349, 351, 351 Α,
390 και 380 παράγραφοι 1β και 2 του Ποινικού Κώδικα. Όσοι απολύονται, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων των παραγράφων 1 και 2, αν υποπέσουν, μέσα σε πέντε έτη από την αποφυλάκιση τους, σε νέα από δόλο αξιόποινη πράξη και καταδικαστούν αμετάκλητα οποτεδήποτε σε ποινή στερητική της ελευθερίας ή περιορισμού μεγαλύτερη του έτους, εκτίουν αθροιστικά και το υπόλοιπο της ποινής για την οποία έχουν απολυθεί υπό όρο.
Στους απολυόμενους, ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών με την ίδια διάταξη του, μπορεί να επιβάλλει: α) την υποχρέωση τους να εμφανίζονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα στις
αστυνομικές αρχές του τόπου όπου διαμένουν, β) τη μη απομάκρυνση τους, χωρίς έγγραφη άδεια του εισαγγελέα πλημμελειοδικών, από τον ως άνω τόπο, γ) οποιονδήποτε άλλον όρο από αυτούς που αναφέρονται στην παράγραφο 3 του άρθρου 100 Π.Κ., κρίνει σκόπιμο.
Ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών, κατά την επιβολή των ως άνω όρων, οφείλει να λαμβάνει υπόψη του την προσωπικότητα, καθώς και τις ατομικές, οικογενειακές και επαγγελματικές ανάγκες του
απολυόμενου.
Σε περίπτωση που ο τελευταίος παραβαίνει τους όρους που του έχουν τεθεί, ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών διατάσσει την ανάκληση της απόλυσης. Οι διευθυντές των καταστημάτων κράτησης υποβάλλουν, μέσα σε πέντε ημέρες από τη
δημοσίευση του παρόντος νόμου, στον εισαγγελέα του τόπου έκτισης της ποινής τους φακέλους των καταδίκων, οι οποίοι πληρούν τις προϋποθέσεις του παρόντος άρθρου. Απολύσεις που γίνονται, κατά τις διατάξεις του παρόντος, ανακοινώνονται από τους διευθυντές των καταστημάτων κράτησης τόσο στις αρμόδιες υπηρεσίες Ποινικού Μητρώου και καταχωρούνται στα οικεία δελτία των απολυθέντων, όσο και στη Διεύθυνση Αλλοδαπών του
Κλάδου Ασφάλειας του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας. Η υπό όρον απόλυση, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του νόμου 4043/2012, δεν κωλύεται από τη μη καταβολή των δικαστικών εξόδων και της χρηματικής ποινής που τυχόν επιβλήθηκε. Κάθε αμφισβήτηση ως προς την εφαρμογή των προϋποθέσεων του άρθρου αυτού, λύεται από το συμβούλιο πλημμελειοδικών του τόπου έκτισης της ποινής, προκειμένου δε για ανηλίκους από
το τριμελές δικαστήριο ανηλίκων του τόπου έκτισης. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται και στους κατάδικους που αποκτούν τις προϋποθέσεις των παραγράφων 1 και 2 : α) μετά τη δημοσίευση του νόμου 4043/2012 και σε χρονικό διάστημα μέχρι δέκα (10) μήνες και β) μετά τη δημοσίευση του νόμου 4043/2012 μετά από άσκηση ενδίκου μέσου και εφόσον η έκτιση της ποινής τους έχει αρχίσει κατά τη δημοσίευση του
νόμου 4043/2012.
Κατά τη γνώμη μου ο νόμος περί αποσυμφόρησης των φυλακών πιο πολύ ουσιαστικός και πρακτικός είναι, παρά ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα, χωρίς ίσως να υπολείπονται στοιχεία και αυτού. Αρκεί όμως να γίνει πιστή και ορθολογική εφαρμογή του νόμου, χωρίς «παραθυράκια»! Διότι δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων όσων καθημερινά διαβιούν ή εργάζονται πίσω από τις βαριές πόρτες των φυλακών.