'' Ήσυχα, ήσυχα κυλά το ποταμάκι ''
Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Αφού δεν το βλέπουμε, άρα και δεν υπάρχει. Δεν το βλέπει η ΠΑΠΟΕΡ, δεν το βλέπει η Κοινότητα Κοιλάδας, δεν το βλέπει η....
.... Δημοτική Κοινότητα Κρανιδίου. Του βιολογικού της Ερμιόνης το βλέπαμε, άρα και υπήρχε. Και το κυριότερο είχε και υπεύθυνο, τον κύριο Λεμπέση.
Η Ερμιονίδα λοιπόν που είχε μόνον χείμαρρους, τώρα απόκτησε και κανονικό ποτάμι με νερό όλο το χρόνο. Με οργιώδη παρόχθια βλάστηση. Ρέει προς τον ορμίσκο της Κοιλάδας και προσεχώς στις όχθες του και πλατάνια.
Έτσι η ρεματιά Χουσεΐνι σε λίγο θα λέγεται «το ποταμάκι του βιολογικού». Τώρα το ποταμάκι έχει λίγο νερό, κάνει μια διαδρομή και απορροφιέται όλο από το χώμα, δηλαδή πηγαίνει στον υδροφόρο ορίζοντα και βέβαια βγαίνει στον ορμίσκο της Κοιλάδας υπογείως, όπως και στις κοντινές του γεωτρήσεις και στα πηγάδια. Φυσικά, όταν βρέχει, η λάσπη η επιφανειακή του ρέματος μεταφέρεται στον κόλπο της Κοιλάδας και επιστρώνει τον βυθό.
Προσεχώς, με την ολοκλήρωση του βιολογικού, με μεγάλη χαρά θα το δούμε να ρέει κανονικά προς τη θάλασσα. Το ήσυχο ποταμάκι του βιολογικού θα περνάει από το γεφυράκι του κεντρικού δρόμου και στη συνέχεια θα καταλήγει, μετά το παραθαλάσσιο αρχαίο πηγάδι, στον πλέον ρηχό μέρος του ορμίσκου, ακριβώς κάτω από το Νταμάρι στο Φράχθι.
Κατασυγκινημένοι όλοι μας που ο Κάμπος του Κρανιδίου, μετά «τη λίμνη του βιολογικού», αυτόν τον υπέροχης έμπνευσης χωματοδεξαμενοϋποδοχέα λυμάτων ευωδιαζόντων, κληρονομιά του τέως Δήμου Κρανιδίου, απέκτησε και το ποταμάκι του, εξ ησύχως ρεόντων επεξεργασμένων λυμάτων, δημιούργημα του Δήμου Ερμιονίδας.
Γλαφυρότατη περιγραφή μετά φωτογραφιών στο γνωστό μονομπλόκ.
Και επειδή η γλαφυρά περιγραφή αγνοεί ολίγα ιστορικά, λαογραφικά και περιβαλλοντικά της περιοχής αυτής, την συμπληρώνουμε:
Στη ρηχή αυτή περιοχή, που είναι το πλέον κλειστό σημείο του ορμίσκου της Κοιλάδας τα νερά είναι αβαθή σε μεγάλη έκταση. Είναι απόλαυση να περπατάς επί ώρες και να παρακολουθείς τα μικροθαύματα του ρηχού βυθού. Τα χρόνια πριν την Κατοχή, αλλά και μέχρι τη δεκαετία του 1950 ο βυθός ήταν κατάσπαρτος από κηρύριζες (ο αρχαίος κήρυξ). Όταν λέμε κατάσπαρτος, πάταγες στην κυριολεξία πάνω σε κηρύριζες. Τις μάζευαν απλοί ψαράδες και με το πανέρι τις πουλούσαν στο Κρανίδι και στην Ερμιόνη, διαλαλώντας την πραμάτεια τους «Κηρύριζες, κηρύριζες Κοιλάδας!». Τις παίρναν οι νοικοκυρές, τις ξεπλένανε καλά και τις κάνανε πιλάφι κοκκινιστό, όπως κάνανε και τα σαλιγκάρια. Μάλιστα σπάγανε λίγο το πίσω μέρος, για να βγαίνει το κρέας ευκολότερα με βελόνα. Μετά τις πετάγανε στον κήπο τους, εκτός από τα σπίτια τα παραθαλάσσια που τις πέταγαν στα μαντράκια για να πιάσουν καρτσίνα. Δηλαδή μια οικολογική χρήση των κελυφών. Μετά όλα τα πιτσιρίκια είχαμε πλούσιο δόλωμα καρτσίνας. Ήταν τόσο γνωστή η μορφή της κηρύριζας, ώστε τελικά ο Δήμος Κρανιδίου την έβαλε και στη σφραγίδα του ανάμεσα σε δύο δελφίνια (που όμως μοιάζουν με τηγανιτούς μπακαλιάρους) ως πορφύρα. Όμως είναι λάθος. Πρόκειται για κηρύριζα.
Όσοι λοιπόν, σκαλίζοντας τον κήπο τους, βρεθούν ξαφνικά σε ένα σωρό από κηρύριζες σπασμένες στο πίσω μέρος τους, να ξέρουν την προέλευσή τους.
Δεν ανακαλύψαμε όμως εμείς το πιάτο: πιλάφι κοκκινιστό με κηρύριζες. Σπασμένες στο πίσω μέρος τους, μάλιστα σε μικροσωρούς, έχουν βρεθεί στο Μπίστι της Ερμιόνης αλλά και στην προϊστορική Ερμιόνη στη θέση Μαγγούλα. Είναι δηλαδή ένα έδεσμα που χάνεται στα βάθη της Μυκηναϊκής Εποχής και πιστεύω πολύ πιο πίσω στο σπήλαιο Φράχθι. Όχι βέβαια με ρύζι και ντομάτα.
Πιλάφι κοκκινιστό κάνανε οι παλιοί και τις αχιβάδες.
Δυστυχώς, τα λιπάσματα και ραντίσματα στα γύρω περιβόλια, οι βόθροι των εξοχικών και τα λύματα του οικισμού της Κοιλάδας, δηλαδή ο πολιτισμός μας, εξαφάνισαν τις κηρύριζες από αυτή την περιοχή, δεν τις αφάνισαν όμως. Πού και πού θα εντοπίσετε μερικές και θα πρέπει να τις περιεργαστείτε με συγκίνηση και σεβασμό. Δεν έχει το κέλυφος μέσα το γνωστό ‘καβουράκι’ που στα μέρη μας το λέμε καλτσίνα, αλλά το ζωάκι που είναι σχεδόν όμοιο με το θρουμπίλι.
Και να μη ξεχνάμε ότι ο ρηχός αυτός βυθός βρίσκεται δίπλα στον μεγάλο αρχαιολογικό χώρο που αρχίζει από το Νταμάρι και απλώνεται στους νότιους πρόποδες του Φράχθι, μέχρι εκεί που αρχίζει ο απότομος βραχισμός προς την Σπηλιά. Ένας σημαντικότατος χώρος (αρχαιολογικός χώρος «κλειδί» και για την ιστορία Κρανιδίου και Φούρνων όπως τον έχω χαρακτηρίσει) ο οποίος πρέπει κάποτε να έλθει στο φως.
Έτσι και σύμφωνα με την γλαφυρότατη περιγραφή του μονομπλοκ, χωρίς βέβαια να απαιτούμε λαογραφική και ιστορική γνώση από έναν ξένο ως προς την περιοχή μας, όπως και τοπική εμπειρία παλιάς ζωής, με χαρά αναμένουμε το νεράκι από το ήσυχο ποταμάκι του βιολογικού, να φτάσει στο ρηχό βυθό του μυχού του ορμίσκου Κοιλάδας, με την ελπίδα ότι οι θαυματουργικές ιδιότητές του, ως προερχόμενο από τα λύματα του Κρανιδίου, θα τον εξυγιάνουν και σε λίγα χρόνια θα γεμίσει με κηρύριζες.
Αυτό είναι ένα από τα έργα μας, αδελφό έργο του μυρωδάτου Σταυρού, από τη μεγάλη ενότητα: έργα στο Ερμιονιδιστάν, τα οποία παρέλειψε η Δημοτική Αρχή να περιλάβει στον πανηγυρικό της ημέρας, για να καταλάβουν και οι Ήρωές μας τι κάνουμε στη γη που μας παρέδωσαν ελεύθερη από τον οθωμανικό ζυγό.
Έρρωσθε,