''Άλλο Πολεοδομία και άλλο Εξοχικοδομία''
Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος
Πολεοδομία 1: Σύνθετος επιστημονικός και τεχνικός κλάδος, που αποβλέπει στη σχεδίαση και την αρμονική οργάνωση στον χώρο μικρότερων ή μεγαλύτερων τμημάτων πόλης ή οικισμού για τη διατήρηση υψηλής αισθητικής και...... την εξασφάλιση ανθρωπίνων συνθηκών διαβίωσης.
Πολεοδομία 2: το σύνολο των τεχνικών, διοικητικών, οικονομικών και κοινωνικών μέτρων, με τα οποία επιδιώκεται η αρμονική και ανθρώπινη οργάνωση των οικισμών.
Πολεοδομία 3: Κρατική υπηρεσία αρμόδια για τα παραπάνω ζητήματα.
Τα τρία ως άνω είναι η Πολεοδομία κατά το λεξικό Μπαμπινιώτη.
Δηλαδή η Πολεοδομία έχει σχέση μόνο με πόλη και οικισμό. Όμως η βάση της πόλης και του οικισμού είναι η γη. Άρα πρέπει πρώτα ένας νόμος να καθορίσει ότι σε αυτά τα κομμάτια επιτρέπεται η δημιουργία πόλεων ή οικισμών ή σε αυτά τα κομμάτια γης επιτρέπεται η επέκτασή τους, και μετά αυτά τα κομμάτια περιέρχονται στην αρμοδιότητα της Πολεοδομίας.
Το εξοχικό στα 2 στα 4 ή περισσότερα στρέμματα δεν συνιστά οικισμό ούτε πόλη. Άρα δεν έχει καμιά αρμοδιότητα η Πολεοδομία και με τις τρεις ως άνω έννοιες. Ούτε το ότι κάποιος νόμος έκρινε την έκταση των 2 ή 4 στρεμμάτων ως το ελάχιστο κομμάτι γης στο οποίο κτίζεις νόμιμα σπίτι, υποχρεώνει την Πολεοδομία να είναι αρμόδια. Απλά, επειδή ως κρατική υπηρεσία εκδίδει, μεταξύ των άλλων, την άδεια οικοδομής σε πόλη ή οικισμό, φορτώθηκε και την άδεια οικοδομής εξοχικού. Μα άλλο είναι μια υπηρεσία που έχει αντικείμενο αποκλειστικό την πόλη και τον οικισμό και άλλο μια υπηρεσία που έχει αποκλειστικό αντικείμενο την εξοχική κατοικία, δηλαδή αρμοδιότητα σε όλη την αγροτική περιοχή της χώρας και όχι μόνον. Η πρώτη μπορεί να κάνει τη δουλειά της με λίγους υπαλλήλους και λίγα μέσα και με χρήση των μαζικών μέσων συγκοινωνίας, ενώ η δεύτερη θέλει στόλο υπαλλήλων και μεταφορικών μέσων και συγχρόνων συστημάτων ελέγχου και επιτήρησης, αφού έχει αρμοδιότητα σε τεράστια έκταση, δηλαδή θα απέβλεπε στη σχεδίαση και αρμονική οργάνωση ενός εκάστου οικοδομήσιμου αγροτεμαχίου για τη διατήρηση αισθητικής και την εξασφάλιση ανθρωπίνων συνθηκών διαβίωσης σε αυτό.
Μόνον αν ένας νόμος όριζε συγκεκριμένη περιοχή όπου επιτρέπεται η ανέγερση εξοχικής κατοικίας με ελάχιστο αγροτεμάχιο τα Χ στρέμματα, μόνον τότε θα είχαμε την έννοια της Εξοχικοδομίας, η οποία θα απέβλεπε στη σχεδίαση και την αρμονική οργάνωση τέτοιων περιοχών. Κάτι τέτοιο δεν συνέβει ποτέ, γι’ αυτό και δεν γνωρίζουμε πώς θα ήταν μια περιοχή εξοχικών εξοχικοδομημένη. Θα είχε πλατείες, εκκλησίες, δημόσια κτήρια, δηλαδή σαν πόλη .....εξοχική; Θα είχε μόνο δρόμους και ελεύθερους χώρους; Άγνωστο.
Άρα το εξοχικό, έτσι ξέμπαρκο στην καλλιεργήσιμη γη, εφευρέθηκε από τον πολιτικό κόσμο με νόμους της Βουλής των Ελλήνων και φορτώθηκε σε μια κρατική υπηρεσία, σήμερα δημοτική, παντελώς ανέτοιμη να αναλάβει αυτή την τεράστια και περίπλοκη αρμοδιότητα, αλλά και χωρίς ορισμό περιοχής εξοχικής κατοικίας, ώστε να μπορεί να εξοχικοδομήσει την περιοχή.
Έτσι φτάσαμε σε ασύλληπτο αριθμό αυθαιρέτων κτισμάτων που όμως και η με όποιο τρόπο νομιμοποίησή τους δεν πρόκειται να λύσει τα βασικά προβλήματα που έφερε το εξοχικό:
1. Θέματα ασφάλειας ζωής: Έτσι όπως καταντήσαμε χωρίς συναγερμούς, σκυλιά, σεκιουριτάδες δύσκολα μένει η οικογένεια μόνη της στο εξοχικό και μάλιστα τα παιδιά μόνα τους ή με τη μάνα και τη γιαγιά. Άρα η ξενοιασιά των πρώτων εξοχικών για τις περισσότερες περιοχές της χώρας πάει περίπατο.
2. Θέματα ασφάλειας περιουσίας: Τα περισσότερα εξοχικά έχουν ελάχιστα παλιά πράγματα στο σπίτι. Ό,τι έχει κάποια αξία μεταφέρεται για λίγο και μετά πάει πίσω για φύλαξη στη κύρια κατοικία. Το χειμώνα υπάρχει ο φόβος μήπως όταν πας στο εξοχικό δεν βρεις στη θέση τους πόρτες και παράθυρα ή βρεις .... άλλους να το κατοικούν.
3. Ηλεκτροδότηση των εξοχικών: Τεράστια δίκτυα, μεγάλο το κόστος. Αλλά και η λύση των φωτοβολταϊκών και ανομογεννητριών σε κάθε εξοχικό είναι πολυέξοδη και ανά πάσα στιγμή υποψήφια προς κλοπή.
4. Νερό: Άλλη δύσκολη υπόθεση. Κυρίως εξυπηρετούνται με βυτία. Δύσκολο να φανταστούμε τεράστια δίκτυα νερού.
5. Αποχέτευση: Εδώ μάλλον τα δίκτυα είναι απαγορευτικά, γιατί εκτός των άλλων θα διασχίζουν οριζοντίως και καθέτως σχεδόν όλη την παράλια καλλιεργήσιμη γη. Εδώ μόνον διαφαίνεται λύση με ατομικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας και μάλιστα λύση αποτελεσματική. Μέχρι τότε τα βυτία λυμάτων με τους συνήθως υποτιθέμενους στεγανούς βόθρους.
6. Μεταφορά: Συνεχής χρήση του ΙΧ για το παραμικρό. Για ψώνια στον πλησιέστερο οικισμό, μετά για εφημερίδα, μετά να πάμε τα παιδιά για διασκέδαση και να ξαναπάμε να τα πάρουμε. Έτσι στους υπερφορτωμένους και επικίνδυνους επαρχιακούς δρόμους, ποιος τολμάει να περπατήσει ή να κινηθεί με ποδήλατο;
7. Αλλαγή διάθεσης: Η γενιά των .... εξοχικαραίων είναι η γενιά κυρίως που έζησε μέχρι και τα γυμνασιακά της χρόνια στο χωριό με ισχυρές αναμνήσεις και αγροτικά βιώματα. Τα παιδιά τους όμως μεγάλωσαν στην πόλη, δηλαδή αστοί από τη γέννα και τους αρέσει περισσότερο η ζωή στη πόλη και τα ταξίδια, και όχι το μόνιμον του εξοχικού συνήθως σε τόπο που δεν λέει για αυτούς πλέον σχεδόν τίποτα.
Αυτό λοιπόν είναι το συλλογικό έργο μας, με αυτό το έργο ο πολιτικός κόσμος φόρτωσε τη γη μας και τους πολίτες με έγνοιες και δυσκολίες πρωτόγνωρες. Και το όλον το φορτώθηκε μία ανέτοιμη Πολεοδομία της οποίας άλλο ήταν το αποκλειστικό έργο και αντικείμενο.
Τελικά μένει το ερώτημα: Ένα μέσο εξοχικό στην Ερμιονίδα τι προσφέρει περισσότερο στους ιδιοκτήτες του από μια άνετη μονοκατοικία με λογικό κήπο και εξαιρετική θέα στη πλαγιά του βουνού Κρόθι, αν η πλαγιά αυτή είχε ενσωματωθεί στην Ερμιόνη ως οργανωμένο οικιστικό τμήμα της;
«Ου καλόν είναι τον άνθρωπον μόνον». Και στον κάμπο των Αγίων Αναργύρων οι Ερμιονίτες είχαν πολλά ωραιότατα περιβόλια, τις δύο μεγάλες περιβόλες του Βούλγαρη και του Ζωγράφου και τη μονή των Αγίων Αναργύρων. Είχαν πηγάδια με καλό νερό, θαυμάσια περιβόλια – μικροί παράδεισοι. Και σπίτια. Ζούσαν σχεδόν μόνιμα αρκετοί στα περιβόλια τους, και γι’ αυτό για ένα διάστημα υπήρχε και μονοθέσιο δημοτικό για τα παιδιά. Παρ’ όλα αυτά, όλοι θέλανε να μένουν στα σπίτια τους στην Ερμιόνη και «όχι στη ερημιά», όπως λέγανε.
Αν δεν είχαμε το νόμο των αγροτεμαχίων και απαγορευόταν πλήρως όχι μόνον η δόμηση εκτός σχεδίου αλλά και η δημιουργία νέων οικισμών, θα είχαμε εξοχική κατοικία και πώληση κτημάτων; Θα είχαμε με επεκτάσεις των υπαρχόντων οικισμών και όποιος ήθελε να έχει και κτήμα αγόραζε, αλλά χωρίς να μπορεί να κτίσει ο,τιδήποτε. Ο νέος οικισμός είναι τεχνική κατασκευή. Είναι ένα άθροισμα εξοχικών για το καλοκαίρι όπου το «σήμαντρο του δεν κτυπά, δεν έχει ψάλτη ούτε παπά».
Παρ’ όλα αυτά όμως και ο νέος οικισμός μπορεί να μετεξελιχθεί σε κανονικό. Για παράδειγμα τα Δίδυμα. Είναι μέσα σε μια γούβα και δεν θα ήταν άσχημο να υπάρχουν και τα Παραλιακά Δίδυμα στο Σαλάντι. Όμως με την δημιουργία εξοχικών και οικισμών σχετικά πλούσιων βιλών με φύλαξη και περίφραξη, κάτι τέτοιο είναι δύσκολο. Μπορούσε λοιπόν μια μεγάλη έκταση, ιδιωτική και δημόσια στην άγονη γη του Σαλαντιού να γίνει οικισμός, αλλά ένα μεγάλο μέρος των οικοπέδων του με ένα τρόπο να περνούσε στα χέρια Διδυμιωτών, Φουρνιωτών και άλλων ντόπιων, ώστε να υπάρχει ελπίς να μετεξεληχθεί σε κανονικό χωριό. Κάτι ανάλογο με την Χώρα στα νησιά που είναι πάντα στα ορεινά, γιατί κτίστηκε εκεί λόγω πειρατείας, και το λιμάνι της Χώρας που είναι όμως κανονικός οικισμός.
Σημείωση: Τα ως άνω θέματα είναι ταμπού για τους οικολογούντες της επαρχίας μας και όχι μόνον. Αυτά τα κατ’ εξοχήν οικολογικά θέματα είναι έξω από το πεδίο δράσης, σκέψης και ...οράσεως των οικολογούντων και μάλιστα των αριστεροειδώς οικολογούντων. Τους ενοχλεί σφόδρα ένας κλωβός ιχθυοτροφείου (καπιταλιστική επένδυση) που ξέφυγε και έφτασε κάπου στα παράλια της Δυτικής Ερμιονίδας, τον φωτογραφίζουν και τον σχολιάζουν σαν σημαντικό γεγονός ρύπανσης. Στη φωτογραφία ακριβώς δεξιά ο φωτογράφος έχει πάρει ένα μέρος περίφραξης ακριβώς πάνω στο κύμα. Δεν του έκανε εντύπωση, δεν το σχολίασε, και το κυριότερο, μάλλον έστριψε τη μηχανή, ώστε να μη το συμπεριλάβει σε όλη του την έκταση. Μιλάνε για Natura, για βάλτους ακόμη και για στάσιμα νερά, για ιδιαιτέρου κάλους τοπία, και θεωρούν απόλυτα φυσικό στην χώρα μας η καλλιεργήσιμη γη να κόβεται σε οικοδομήσιμα τεμάχια σαν μπακλαβάς. Και εξ ορισμού τα χιλιάδες διάσπαρτα στη γη της Ερμιονίδας εξοχικά δεν δημιουργούν κανένα είδους πρόβλημα, ούτε στα υπόγεια και παράκτια ύδατα, ούτε στις ακτές. Περίεργο, 500 σπίτια στην Ερμιόνη να τροφοδοτούν με λύματα ολόκληρο βιολογικό και χιλιάδες εξοχικά να βγάζουν ανθόνερο και ροδόνερο. Να θυμίσω, και το γνωρίζω πολύ καλά το θέμα, ότι το νερό στο κοινοτικό πηγάδι στο Δισκούρι έπιασε μικροβιολογικό φορτίο, όταν γύρω του, άρχισαν να ξεφυτρώνουν εξοχικά και αρχική αιτία ήσαν αυτά και όχι η χωματερή του Κρανιδίου. Αυτή μπορεί να χειροτέρεψε τα πράγματα αργότερα, όμως δεν ήταν η πρώτη αιτία.
Έρρωσθε,
Βασίλης Γκάτσος