Μαγιακόφσκι:
''ο ποιητής, η ερωμένη του και ο σύζυγός της ''
Ο χαρακτηρισμός της σχέσης αυτής απλώς ως ένα μενάζ α τρουά, παρότι κυριολεκτικός, θα ήταν απλουστευτικός. Ο Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι θα γνωρίσει τη Λίλι Μπρικ τον Ιούλιο του 1915, κατά τη διάρκεια μιας απαγγελίας του πρώτου του μεγάλου ποιήματος «Σύννεφο με παντελόνια». Και οι δύο είναι νεότατοι. Ο ποιητής είναι μόλις είκοσι δύο χρονών και η ηθοποιός και μπαλαρίνα με τα μεγάλα καστανά μάτια, «σκαμμένα σαν να ‘ταν δύο τάφοι» είναι είκοσι τρία, αλλά ήδη παντρεμένη με τον νομικό και έμπορο Οσιπ Μπρικ.Ακολουθεί ένα ερωτικό ντελίριο που θα διαρκέσει δεκατρία ολόκληρα χρόνια και θα αλλάξει τις ζωές των τριών πρωταγωνιστών του. Ενας έρωτας δύσκολος, αλλά όχι εξαιτίας του τρίτου (προδομένου κατά κάποιον τρόπο) εμπλεκόμενου: η Λίλι δεν θα κρύψει τίποτα από τον άντρα της, ο οποίος αποδέχεται αμέσως την παρουσία του επιβλητικού Μαγιακόφσκι, όντας γοητευμένος από την ποιητική του ιδιοφυΐα. Ετσι, η νεαρή ηθοποιός, ο σύζυγός της και ο επαναστάτης ποιητής, θα.....
....... καταφέρουν να βρουν μια συναισθηματική αλλά και καθημερινή, οικιακή ισορροπία, καταλήγοντας να είναι αχώριστοι. Ο Οσιπ είναι ο Γάτος, η Λίλι η Ψιψίνα και ο Βλαντιμίρ το Κουτάβι.
Κατά τη διάρκεια της σχέσης τους, τα γεγονότα που συνέβησαν ήταν πολλά. Ο Οσιπ αφιερώθηκε ψυχή τε και σώματι στη λογοτεχνία και μετατράπηκε σε μαικήνα και εκδότη. Ο Μαγιακόφσκι πήγε να ζήσει στο σπίτι του Γάτου και της Ψιψίνας με την οποία, μεταξύ άλλων, μοιραζόταν και την κρεβατοκάμαρα. Το σπίτι των Μπρικ είχε από καιρό μετατραπεί σε μια ιδιότυπη λέσχη όπου οι παρτίδες τυχερών παιχνιδιών (μέγα πάθος του ποιητή) διαδέχονταν τις αναγνώσεις κειμένων και τις απαγγελίες ποιημάτων και όπου μεταξύ των παρευρισκόμενων, βρισκόντουσαν συχνά προσωπικότητες που άλλαξαν με τη συμβολή τους την ιστορία του πολιτισμού μας – από τον Γιάκομπσον και τον Σκλόβσκι μέχρι τον Αϊζενστάιν και τον Παστερνάκ – όλοι τους κρεμασμένοι από τα χείλη του εκρηκτικού και κυρίως ερωτευμένου ποιητή, ο οποίος θα αφιερώσει όλα του τα μετέπειτα έργα στην καινούργια του αγάπη.
Οτιδήποτε κι αν κάνουν, το κάνουν και οι τρεις μαζί. Ζουν μαζί, ταξιδεύουν μαζί, πηγαίνουν διακοπές μαζί. Το Κουτάβι, η Ψιψίνα και ο Γάτος θα περάσουν μαζί ακόμη και τα χρόνια του κρύου και της πείνας. Ο Οσιπ, αν και αποκλεισμένος από οποιαδήποτε μορφή (σωματικής και μόνο) οικειότητας με τη γυναίκα του, δεν πτοείται ούτε από αυτό. Οι τρεις τους είναι πραγματικά δεμένοι και όποτε αναγκάζονται να χωρίσουν, το μόνο που κάνουν είναι να ανταλλάσσουν γράμματα με τα οποία εκφράζουν «την απαίσια διάθεση» και την «αηδία» τους, την «κατάφωρη ανία» και την «αθλιότητα» της απόστασης που τους χωρίζει. Και με την πρώτη ευκαιρία ξανασμίγουν. Και οι τρεις, ή έστω οι δύο απ’ αυτούς, σε κάποιο ξενοδοχείο της Ρίγα, του Βερολίνου ή του Παρισιού.
Κάποια στιγμή όμως αρχίζουν τα προβλήματα. Καβγάδες και καταθλίψεις και κυρίως το σαράκι της αυτοκτονίας που έτρωγε τον ποιητή. Ο οποίος ύστερα από μια διακοπή δύο μηνών που παρέμεινε οικειοθελώς κλεισμένος μες στο σπίτι του, τον Φεβρουάριο του 1923, θα αρχίσει να γράφει ξανά στη Λίλι: «Σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ παρ’ όλα και για όλα, σ’ αγάπησα, σ’ αγαπώ και θα σ’ αγαπώ, είτε είσαι σκληρή μαζί μου είτε είσαι γλυκιά, είτε είσαι δική μου είτε κάποιου άλλου. Οπως και να’ χει εγώ θα σ’ αγαπώ. Αμήν».
Λίγο αργότερα θα αρχίσει η περίοδος των μεγάλων ταξιδιών αλλά και των αλλαγών στη σχέση των τριών. Η Λίλι, κουρασμένη από την «αδράνεια της συνήθειας» θα μπλεχτεί σ’ έναν καινούργιο, πολύ ταραχώδη, έρωτα για τον οποίο όμως θα ενημερώσει τον Μαγιακόφσκι. Ο ποιητής από τη μεριά του, από το Παρίσι θα πάει στο Μεξικό και μετά στις Ηνωμένες Πολιτείες, δίχως ποτέ να σταματήσει να γράφει στη Λίλι, ούτε καν όταν θα γνωρίσει τη νεαρή αμερικάνα ρωσικής καταγωγής, Ελι Τζόουνς, με την οποία το καλοκαίρι του ’26 θα αποκτήσει μια κόρη (την οποία συνάντησε μόνο μία φορά). Θα ακολουθήσουν κι άλλοι έρωτες, αποτυχημένοι ως επί το πλείστον. Η «μοναδική οικογένεια» του ποιητή συνεχίζει να είναι αυτή που έφτιαξε μαζί με τον Οσιπ και τη Λίλι.
Πιθανό ψεγάδι στη σχέση των τριών, η αποκάλυψη ότι το ζεύγος Μπρικ είχε σχέσεις με τη μυστική αστυνομία και (ίσως να) ήλεγχαν με αυτόν τον τρόπο τον ποιητή. Από την άλλη όμως, είναι επίσης γεγονός ότι η σοβιετική ιστοριογραφία επεδίωξε να απαλείψει την παρουσία της Λίλι από τη ζωή και την ποίηση του Μαγιακόφσκι, θεωρώντας τη μια ανούσια ιστορία που δεν είχε θέση στη βιογραφία του βάρδου της επανάστασης.
Η τελευταία κάρτα – στάλθηκε από το Αμστερνταμ στις 14 Απριλίου 1930 υπογεγραμμένη από τον Οσιπ και τη Λίλι – έγραφε τα εξής: «Βολοσίκ! Τι υπέροχα λουλούδια φυτρώνουν σ’ αυτά τα μέρη! Χαλιά κανονικά από τουλίπες, υάκινθους και νάρκισσους». Ο Μαγιακόφσκι δεν θα τη διαβάσει ποτέ γιατί εκείνη την ημέρα θα αυτοπυροβοληθεί, τερματίζοντας έτσι τη ζωή του. Η αλληλογραφία μεταξύ του ποιητή και των Μπρικ κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Οδυσσέας: «Ερωτικά γράμματα στη Λίλια Μπρικ».
www.tanea.gr
Επιμέλεια: Σάκης Μαλαβάκης