''ΠΑΡΑΓΩΓΗ (3)''

Το παραγωγικό πρότυπο της Κρήτης.

Γράφει ο Βασίλης Γκάτσος

Αν τη δεκαετία του 1950 ρωτούσες: τι παράγει η Κρήτη; Έπαιρνες γελώντας την απάντηση: Χωροφύλακες. Ήταν πολύ φτωχό μέρος, αποκομμένο από την Αθήνα. Δούλευαν σκληρά, πολύ σκληρά πάνω στα βουνά ως κτηνοτρόφοι, αλλά και κάτω στους κάμπους το ψωμί έβγαινε πολύ δύσκολα. Χώρια ότι τα έθιμα και η παράδοση έδειχναν ότι δεν συμβαδίζουν με τον σύγχρονο κόσμο. Έτσι το να τακτοποιηθούν κάπου σταθερά με ένα μικρό αλλά σταθερό μισθό (δεν έπαιρναν τότε οι χωροφύλακες και γενικά οι δημόσιοι υπάλληλοι παρά μόλις τα προς το ζην) ήταν σωτηρία. Παράλληλα ο αγέρωχος και υπερήφανος κρητικός έδινε ένα χαρακτήρα που τον θαύμαζε όλη η Ελλάδα...
....


Αυτή την παραδοσιακή κοινωνία ήρθε να την αλλάξει ο τουρισμός. Δεν της ‘άλλαξε όμως τα φώτα’ ο τουρισμός αλλά την φώτισε στο να δει ένα νέο παραγωγικό πρότυπο.


Στήριξε την τουριστική ανάπτυξη σε πολύ καλά ξενοδοχεία αλλά και σε μαζικού τουρισμού. Παράλληλα οι πόλεις της Κρήτης έγιναν πόλος έλξης. Τα Χανιά βουλιάζουν από κόσμο. Έχουν καταφέρει να έχουν τουριστική περίοδο 6 μηνών. Χαίρεσαι να κάθεσαι στις ταβέρνες τους και τα κέντρα όπου εκδηλώνουν όλη τους τη φιλόξενη διάθεση.


Δεν είναι όμως μόνον αυτό, δηλαδή ένα καλό τουριστικό παράδειγμα.


Προσάρμοσαν την αγροτική παραγωγή τους προς τη μεταποίηση με σκοπό να πουλάνε τα κρητικά προϊόντα στους τουρίστες. Σήμερα σχεδόν όλα τα εμπορικά και τουριστικά καταστήματα είναι κατάφορτα με κάθε είδους προϊόντα της κρητικής γης και της κρητικής τέχνης. Είναι μεγάλο μέρος η Κρήτη και με πολύ πληθυσμό. Μπορεί να είσαι κτηνοτρόφος, μπορεί παραγωγός ντομάτας, μπορεί ξενοδόχος, μπορεί καταστηματάρχης. Έχει μπροστά σου, στα πόδια σου, μια πολύ μεγάλη αγορά και σημαντικές ευκαιρίες εξαγωγικές για να αναπτύξεις αυτό που διάλεξες.


Είδαν ότι ο ξένος θέλει γνήσια και καλά προϊόντα της κρητικής γης ακόμη και στη κουζίνα του ξενοδοχείου. Ακόμη θέλει να τα βρει και στο ράφι του Σουπερμάκετ στην πατρίδα του. Συνενώθηκαν οι Κρητικοί, συνεταιρίστηκαν με τα ξενοδοχεία, έκαναν αγροτικές εταιρείες παραγωγής, μεταφορικές εταιρείες ακόμη και με δικά τους αεροπλάνα, εταιρείες πλοίων.


Μεγάλος μέρος είναι, φυσικό να έχει τα πανεπιστήμια του και τις σχολές του. Αλλά οι Κρητικοί τα έκαναν πολύ καλά πνευματικά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα.


Και το παραγωγικό πρότυπο γέννησε τον παραγωγικό μύθο. Ο Κρητικός δεν ντρέπεται να βρίσκεται με το κοπάδι στα βουνά και το βράδυ στις καφετέριες στα Χανιά και να μιλάει με υπερηφάνεια με την παρέα του για κοπάδια, τυριά, καλλιέργειες. Βρίσκει εύκολα 10-20 που του ταιριάζουν για να κάνουν μια κοινή παραγωγική προσπάθεια. Είναι υπερήφανος που είναι Κρητικός στην Κρήτη και όχι κάπου στην Αθήνα, από την Κρήτη. Υπερασπίζονται όλοι ατομικά και συλλογικά τον τρόπο τους.


Συνταίριαξαν τουρισμό, ξένη και ντόπια αγορά, παράδοση, παιδεία, εκπαίδευση, κοινοτικό και συνεργατικό πνεύμα. Ξέρουν πού πάει η Κρήτη και ξέρουν που θέλουν να την πάνε.


Έρρωσθε,


Βασίλης Γκάτσος