''25η Μαρτίου 1821 ορόσημο πολιτιστικής ταυτότητας''
Γράφει η Δήμητρα Κυρίτση
25η Μαρτίου 1821 μια επέτειος φωτεινός σηματοδότης του Ελληνισμού και παράλληλα ένα ορόσημο για την πορεία και την ιδεολογική τοποθέτησή μας ως έθνος όχι μόνο μέχρι σήμερα αλλά από εδώ και στο εξής στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία του 2011.
Μέσα από τον εορτασμό της επετείου με τρόπους που παραπέμπουν μόνο στο παρελθόν και αν δεν επαναπροσδιοριστεί ο εορτασμός αυτός , ο προβληματισμός που αναπτύσσεται εύλογα είναι ..........αν οι κορώνες του χθες έχουν τη δυναμική και το σθένος να πορευτούν στο σήμερα με αιχμή για το μέλλον.
Έχοντας υπόψη μας τους όρους –ορισμούς ότι:
Ø Έθνος ορίζεται το σύνολο των ανθρώπων που έχουν κοινή καταγωγή ,κοινή γλώσσα ,κοινή θρησκεία και κοινά έθιμα .(Όμαιμον-ομόγλωσσον κατά τον Ηρόδοτο).
Ø Ότι :Λαός είναι οι άνθρωποι κυρίως το έμψυχο υλικό του κράτους που ταυτίζεται με τους πολίτες.
Ø Αν λάβουμε υπόψη την απλούστερη εκδοχή ότι κράτος είναι ο οργανισμός που διέπεται από νόμους που ρυθμίζουν τις μεταξύ των πολιτών σχέσεις.
Ø Κατανοώντας ότι στην έννοια του έθνους αντιστοιχεί ο λαός ενώ στην έννοια του κράτους ο πολίτης ότι η φυλή τονίζει την κοινή ιστορική προέλευση και εθνολογική καταγωγή ενός λαού.
Ø Ξέροντας ότι η έννοια Γένος τονίζει στα χρόνια, που δεν υπάρχει ελληνικό κράτος και το έθνος τελεί υπό τον τουρκικό ζυγό, κυρίως την ανάγκη της ενότητας και εντός και εκτός Ελλάδας, την ανάγκη διαφωτισμού των Ελλήνων για την Ιστορία τους και την καταγωγή τους καθώς και την ανάγκη να επαναστατήσουν ώστε να ανακτήσουν την ελευθερία τους .
Ø Καθορίζοντας ως πατρίδα κυρίως τον τόπο και την καταγωγή ή τον τόπο εγκατάστασης όπου ένα άτομο διαμορφώνεται .
Ø Υπολογίζοντας ως εθνικισμό την υπερβολική προσήλωση προς την ιδέα του έθνους και των εθνικών ιδεωδών καθώς και τη διάκριση ενός έθνους σε ανώτερο ή κατώτερο.
Ø Πορευόμενοι πλέον στις μέρες μας με τον όρο Παγκοσμιοποίηση που ορίζεται ως η δημιουργία μιας οικονομικής ζώνης μιας παγκόσμιας αγοράς όπου τα προϊόντα θα κινούνται ελεύθερα καθώς επίσης πορευόμαστε με τη μετατροπή της οικουμένης σε μια ενιαία ενότητα με χαρακτήρα οικονομικό , πολιτικό και πολιτιστικό.
Αντιλαμβανόμαστε τις δυσκολίες που ανακύπτουν όταν καλούμαστε να διαχειριστούμε όλους αυτούς τους όρους με πολιτιστικά στερεότυπα και να υπερβούμε ως άτομα ,(ή ως κοινωνία ,ή ως συμμετέχοντες σε πολιτιστικούς φορείς ,ή ως πολιτικά όντα) την σημερινή παρουσία μας και προσέγγιση σε τέτοιους ιστορικούς σταθμούς. Οι οποίοι είναι ικανοί να αλληλοτροφοδοτούν την σκέψη και την πολιτιστική μας ταυτότητα σε τοπικό ή εθνικό ή παγκόσμιο επίπεδο.
Σε κάθε κοινωνία γνωρίζουμε ότι η ακμή του πολιτισμού της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την οικονομία της. Είναι ο άμεσος και ουσιαστικός παράγοντας που εξασφαλίζει την αυτονομία ενός κράτους –έθνους και καθορίζει και τις διπλωματικές συναλλαγές με άλλα κράτη και έθνη.
Άρα ο τρόπος παραγωγής της ,η διακίνηση των προϊόντων της ,η ανάπτυξη της βιομηχανίας της δεν είναι παράγοντες αδιάφοροι ως προς την παραγωγή πολιτιστικών και κοινωνικών προτύπων σε εθνικό ή παγκόσμιο επίπεδο.
Κι ενώ δεν αδιαφορούμε για την οικονομία ενός κράτους δεν είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε μέσα από την Ιστορία του τις δυνατότητές του και να ορίσουμε ένα επίπεδο κουλτούρας. Η όλη αρνητική κατάσταση αναδύεται σε μια ελλειπή πολιτιστική αναμέτρηση και η μόνη δεξαμενή που έχει απομείνει είναι πάλι το παρελθόν. Εκεί λοιπόν ανατρέχουμε ώστε να αυτοπροσδιοριστούμε ξανά αλλά προσκολλημένοι στο χθες αδυνατούμε να βρούμε τις παραμέτρους του σήμερα.
Έχουμε λοιπόν να αντιπαλέψουμε πλήθος προβλημάτων με όπλα πρωτόγονα διότι η σκέψη μας δεν έχει εντρυφήσει στο καινούριο και δεν έχει δώσει λύσεις μέσα από τη γνώση του παρελθόντος .Δεν έχει καταφέρει να ξεπεράσει το έντονα εθνικιστικό επίπεδο και να το θέσει σε νέες βάσεις. Δεν μπορεί να αγνοήσει ότι πλέον έχει επικρατήσει ο όρος κράτος και όχι ο όρος έθνος. Βέβαια σε καμιά περίπτωση μην τρέξουν μερικοί να εννοήσουν ότι προτείνουμε να σταματήσει η μελέτη της Ιστορίας ,ότι είναι ανώφελη η διδασκαλία και η αποδοχή και ανάδειξη τμημάτων της ως απόδοση τιμής σε πρόσωπα και καταστάσεις που οριοθέτησαν με σαφήνεια τους παραπάνω όρους και έδωσαν ότι πολυτιμότερο όπως την ελευθερία και την αυτονόμησή μας ως έθνος.
Άλλωστε πάντα η ιστορική έρευνα έχει ουσιαστικό χαρακτήρα ώστε να μας καθοδηγήσει και να μας προφυλάξει από λάθη που πάντα επαναλαμβάνονται.
Αν λοιπόν ξέρουμε πως αυτοπροσδιοριζόμαστε με βάση αυτά που αναλύσαμε παραπάνω δηλ. γεωφυσική θέση ,χωρισμός συνόρων ,γειτνίαση με φυλές ή έθνη που πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη το status quo μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι και την αλληλεπίδραση που παρέχουν σε εθνολογικό ,διπλωματικό και οικονομικό ή πολιτιστικό επίπεδο εν συντομία.
Αν λοιπόν ξέρουμε πως αυτοπροσδιοριζόμαστε με βάση αυτά που αναλύσαμε παραπάνω δηλ. γεωφυσική θέση ,χωρισμός συνόρων ,γειτνίαση με φυλές ή έθνη που πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη το status quo μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι και την αλληλεπίδραση που παρέχουν σε εθνολογικό ,διπλωματικό και οικονομικό ή πολιτιστικό επίπεδο εν συντομία.
Λαμβάνοντας ακόμη υπόψη μας την πραγματικότητα που είναι η μετακίνηση πληθυσμιακών μονάδων, συχνό φαινόμενο κατά τις τελευταίες δεκαετίες και η χαλαρή ή κατευθυνόμενη και ασυντόνιστη μάλλον συναισθηματική πολιτική που ακολουθήθηκε και έβαλε και την χώρα μας σε νέους ορίζοντες και παραμέτρους.
Δεν θα κρίνουμε αυτό το θέμα και τουλάχιστον εξ απαλών ονύχων αλλά όμως δεν μπορούμε να αδιαφορήσουμε και στο γίγνεσθαι που έχει διαμορφωθεί.
Δεν θα κρίνουμε αυτό το θέμα και τουλάχιστον εξ απαλών ονύχων αλλά όμως δεν μπορούμε να αδιαφορήσουμε και στο γίγνεσθαι που έχει διαμορφωθεί.
Δεν έχουμε σκοπό πάλι να αναλύσουμε καταστάσεις με ρατσιστική προσέγγιση και μεγαλεπήβολους χαρακτηρισμούς.Δεν επιτρέπει ο χρόνος ανάλυσης επίσης να εξαντληθεί η οικονομιστική προσέγγιση και για την δική μας διαρροή στο εξωτερικό που τα τελευταία χρόνια λόγω του φαινομένου της ανεργίας και της Νομοθεσίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο παρατηρείται προσέλευση ξένων σε εθνικότητα στη χώρα μας για εργασία αλλά και εμείς λόγω σπουδών αλλά και για ανεύρεση εργασίας να εγκαθιστάμεθα στο εξωτερικό.Ένα φαινόμενο που επίσης παρατηρούνταν σε όλη την διάρκεια της ιστορικής πορείας της Ελλάδας.
Άρα δεν μπορούμε να εορτάζουμε με μονομερή τρόπο.(Σαν αφορμή και παράδειγμα ο στείρος επαναλαμβανόμενος επετειακός εορτασμός της 25ης Μαρτίου. Έχει δρομολογηθεί η ίδια παρέλαση, η ίδια αναμόχλευση των λογυδρίων που καταντούν να μην τους ακούει κανείς ,το ίδιο στήσιμο των επισήμων που εξαντλούν το καθήκον της εθνικής επετείου με την παρουσία τους εκεί. Και το αποκορύφωμα όλων η κατάθεση στεφάνων με ενός λεπτού σιγή που μόνο σίγη δεν παρατηρείται και δεν υπάρχει η συναίσθηση ότι ακούγεται ο Εθνικός Ύμνος ). Πρέπει να γίνει σωστή και υπεύθυνη δουλειά ώστε να μπορεί να ξεκινήσει μια σωστή διαπαιδαγώγηση σε εθνικό και πολιτιστικό επίπεδο απαλλαγμένη από μονοδιάστατες ,ξύλινες, κομματικές τοποθετήσεις ,απαλλαγμένη από ρατσιστικές διαθέσεις ώστε να μάθουμε να διαχειριζόμαστε καταστάσεις ,να τοποθετούμαστε ρεαλιστικά όταν σβήνουν τα φώτα της γιορτής και όχι με τα ζήτω ή τις κατακραυγές να πορευόμαστε και να θέλουμε να λεγόμαστε υπεύθυνοι πολίτες. Να μάθουμε πραγματικά τα γεγονότα και τις συγκυρίες αυτών που οδήγησαν σε συγκρότηση ένα έθνος.
Το κυριώτερο όλων δεν μπορούμε να σιωπούμε και να μην ξέρουμε που βαδίζουμε. Η ευελιξία από την άλλη δεν σημαίνει και ξεπούλημα ιδεών και αξιών ,το κριτικό πνεύμα και η διαίσθηση των γεγονότων ώστε να τα προλαμβάνουμε και όχι να τρέχουμε πανικόβλητοι να συμμαζεύουμε ότι απομένει δεν είναι τακτική. Ούτε έστω και η τυπική κατάργηση του εορτασμού που μπορεί κάποιοι να νομίζουν ότι εισηγούμαι .
Όλοι μας αποποιούμαστε των ευθυνών και μεταθέτοντας το πρόβλημα ή την άγνοια καλούμε το κράτος να επέμβει. Άν οι προτάσεις σκοντάφτουν σε διαφορετική προσέγγιση τότε αντιδρούμε και διαιωνίζεται το όποιο πρόβλημα αφημένο στην τύχη του. Από την άλλη εμείς θέλουμε να ορίζουμε το κράτος και δεν αφηνόμαστε στις επιλογές του. Έτσι ο φαύλος κύκλος μέσα στον οποίο καλούμαστε να δρομολογηθούμε δεν σταματά. Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι:
Οι άνθρωποι σαστίζουν βλέποντας τις ιδέες με τις οποίες έχουν μεγαλώσει ,τα σύμβολα,τις θέσεις εργασίας που αλλάζουν χέρια και αδυνατούν να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα.
Οι άνθρωποι σαστίζουν βλέποντας τις ιδέες με τις οποίες έχουν μεγαλώσει ,τα σύμβολα,τις θέσεις εργασίας που αλλάζουν χέρια και αδυνατούν να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα.
Η ίδια η ζωή θέτει τα ερωτήματα και τα αναγάγει σε πολιτιστικό μονόλογο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως μεγεθυντικός φακός ή ως δύναμη που παρασύρει τις μάζες σύμφωνα με τα συμφέροντα του εκάστοτε ιδιοκτήτη υποστηρίζουν την μία ή την άλλη πλευρά αβίαστα χωρίς την επάρκεια ν ενημερώσουν και να ενημερωθούν για τις πραγματικές συνθήκες.
Ο φόβος για το άγνωστο φέρνει τις κοινωνίες να κλείνονται στον εαυτό τους . Σταματά η αναζήτηση καινούριων τρόπων έκφρασης. Και παρατηρείται η επιστροφή σε κώδικες- σύμβολα (π.χ. παρελάσεις) δημιουργώντας μόνο μια παθογένεια. Σκοπός μας επαναλαμβάνω δεν είναι να ανακηρυχθούμε σε υποστηρικτές ή μη του θεσμού και να δημιουργήσουμε πόλωση όσο εγρήγορση.
Όμως δεν νοείται νοήμων άνθρωπος υπεύθυνος ασχολούμενος με τα κοινά δεν εννοείται εκπαιδευτικός(που πολλές φορές χωρίς ιδιαίτερη επιμόρφωση καλείται αυτόνομα και αποσπασματικά να δώσει λύσεις για να αντιμετωπίσει ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως πολιτισμού και κουλτούρας) δεν εννοείται πολίτης υπεύθυνος όποιος δεν γνωρίζει την ιστορία του όποιος δεν τοποθετείται επ’ αυτής ,όποιος δεν εντρυφεί απ ΄αυτήν, όποιος δεν έχει το θάρρος της γνώμης του ,και δεν είναι σε θέση ειδικά στις μέρες μας να ηγείται χωρίς να άγεται από κομματικές σκοπιμότητες μακριά από φαυλότητες και ειδικότερα εσκεμμένα να απέχει από όποια ευθύνη.
Η δικαιολογία έτσι τα έχουμε βρει τι άλλο να γίνει γιατί φοβόμαστε το κόστος μας καθιστά συνυπεύθυνους .Έχουμε γνώμη ο καθένας αλλά ξέρουμε ότι αν την εκφράσουμε δεν μπορούμε να είμαστε αρεστοί. Σε πρώτο επίπεδο βεβαίως όλοι γνωρίζουμε ότι ανήκουμε κάπου δεν υπάρχει περίπτωση όμως η ιστορία να είναι ουραγός σε καμιά κοινωνική εκδήλωση που έχουμε καταντήσει τις εθνικές επετείους δεν αποκομίζουμε έτσι πνευματικό όφελος παρά μόνο προσωπικό .
Η δικαιολογία έτσι τα έχουμε βρει τι άλλο να γίνει γιατί φοβόμαστε το κόστος μας καθιστά συνυπεύθυνους .Έχουμε γνώμη ο καθένας αλλά ξέρουμε ότι αν την εκφράσουμε δεν μπορούμε να είμαστε αρεστοί. Σε πρώτο επίπεδο βεβαίως όλοι γνωρίζουμε ότι ανήκουμε κάπου δεν υπάρχει περίπτωση όμως η ιστορία να είναι ουραγός σε καμιά κοινωνική εκδήλωση που έχουμε καταντήσει τις εθνικές επετείους δεν αποκομίζουμε έτσι πνευματικό όφελος παρά μόνο προσωπικό .
Επειδή η γενιά μας έιναι αποδέκτης ιστορικής και πολιτισμικής κρίσης που οδήγησε τελικά και στην κρίση την οικονομική γιατί ο Παπανούτσος την κρίση αξιών την διέβλεπε πάντα σε μια κοινωνία που έιχε το προκάλυμα της οικονομικής κατάντιας που πρωτίστως όμως ήταν βαθιά πολιτιστικό και ιστορικό.
Θα θέλαμε η συγκεκριμένη 25η Μαρτίου 1821 να πάρει στην συνείδησή μας τη θέση που πραγματικά πρέπει να έχει με επαναστατικό χαρακτήρα βάσει των γεγονότων, πολιτιστικής αλληλεπίδρασης ,εθνικής ταυτότητας και διεκδίκησης.