ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ
Ο μαστός είναι το όργανο εκείνο της γυναίκας που προσβάλλεται συνηθέστερα από καρκίνο. Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου στις γυναίκες μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Η αμερικάνικη εταιρεία για τον καρκίνο προβλέπει ότι στον γενικό πληθυσμό, 1 στις 8-9 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής της. Ο καρκίνος του μαστού συνήθως εμφανίζεται με τη μορφή ανώδυνου ογκιδίου. Δεν είναι όμως όλα τα ογκίδια που παρουσιάζονται στον μαστό καρκίνος. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για καλοήθεις καταστάσεις ( ιναδενώματα, κύστεις, χρόνιες φλεγμονές ).
Οι παράγοντες που ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού είναι :
• Ηλικία ( μέση ηλικία τα 60 έτη )
• Ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού, μήτρας ή ωοθήκης σε μητέρα, αδερφή ή κόρη
• Επιβαρημένο γενετικό ιστορικό ( μετάλλαξη ογκογονιδίων BRCA1, BRCA2 )
• Πρώιμη εμμηναρχή ( ηλικία κάτω των 12 ετών )
• Παρατεταμένη εμμηνόπαυση ( ηλικία άνω των 55 ετών )
• Ολοκλήρωση πλήρους κύησης μετά το 35ο έτος
• Μη κύηση ( άτεκνες γυναίκες )
• Ατομικό ιστορικό ακτινοθεραπείας
• Χρήση αντισυλληπτικών ή ορμονικών σκευασμάτων υποκατάστασης όταν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου
Αν και έχουν εντοπιστεί ομάδες υψηλού κινδύνου, στις περισσότερες γυναίκες που εμφάνισαν καρκίνο του μαστού, δεν αναγνωρίστηκαν σαφώς οι παράγοντες που προκάλεσαν τη νόσο. Έτσι δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί ποια γυναίκα θα αναπτύξει καρκίνο στον μαστό, ενώ σχεδόν όλες οι γυναίκες ηλικίας άνω των 35 διατρέχουν τον κίνδυνο. Επειδή η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί σε αποτελεσματική θεραπεία έως και ίαση της νόσου, πρέπει όλες οι γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας, να υποβάλλονται σε περιοδικό έλεγχο και να αυτοεξετάζονται σε μηνιαία βάση, με σκοπό την αναγνώριση τυχόν αλλαγών στους μαστούς τους. Όλες οι γυναίκες ηλικίας άνω των 20 ετών θα πρέπει να ψηλαφούν τους μαστούς τους μια φορά το μήνα. Οι προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες θα πρέπει να αυτοεξετάζονται 7-8 ημέρες μετά το τέλος της έμμηνης ρύσης. Τα συνηθέστερα ευρήματα κατά την αυτοεξέταση για τα οποία θα πρέπει άμεσα να αναζητηθεί ιατρική συμβουλή είναι :
Ξαφνική διόγκωση και ασυμμετρία των μαστών
Ψηλάφηση σκληρού και συνήθως ανώδυνου ογκιδίου στον μαστό ή στη μασχάλη
Εισολκή του δέρματος ή της θηλής
Αλλαγές στη μορφολογία του δέρματος
Έκκριση αιματηρού ή διαφανούς υγρού από τη θηλή
Τα προγράμματα περιοδικού ελέγχου ( screening tests ) του γυναικείου πληθυσμού περιλαμβάνουν περιοδική ιατρική εξέταση και, αναλόγως ηλικίας, ακτινολογικό έλεγχο με μαστογραφία και υπερηχογράφημα μαστών.
Η μαστογραφία είναι η πιο χρήσιμη εξέταση για την ανίχνευση του πρώιμου καρκίνου του μαστού. Η έκθεση και ο κίνδυνος από την απορρόφηση της ακτινοβολίας θεωρείται μηδαμινός σε σύγκριση με τη διαγνωστική ωφέλεια που προκύπτει από την εξέταση. Μετά από επιδημιολογικές μελέτες συστήνεται η πρώτη μαστογραφία ( μαστογραφία βάσης ) στην ηλικία των 35-40 ετών. Από την ηλικία των 40 ετών μέχρι την ηλικία των 50 ετών θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 2 χρόνια ενώ για τις ομάδες γυναικών υψηλού κινδύνου κάθε χρόνο. Μετά τα 50 έτη, η μαστογραφία σε όλες τις γυναίκες θα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο.
Το υπερηχογράφημα μαστών είναι αναίμακτη και ακίνδυνη εξέταση και συμπληρώνει τη μαστογραφία στη διαγνωστική μελέτη των γυναικών με αυξημένη πυκνότητα μαστών καθώς και στη μελέτη ψηλαφητών αλλοιώσεων. Στις γυναίκες ηλικίας μικρότερης των 35 ετών αποτελεί την πιο κατάλληλη εξέταση των μαστών, γιατί η εξεταζόμενη δεν εκτίθεται στην ακτινοβολία.