Όχι βέβαια με τα πόδια. Google maps.
Εντόπισα γύρω
στις 110 στάνες, καλύτερα ποιμενικές συνάμα και καλλιεργητικές
εγκαταστάσεις. Πιθανόν να είναι πάνω από 200, χώρια αυτές των Βορείων
Αδερών από την μεριά της Τροιζηνίας.
Εδώ
υπάρχει μεγάλη διαφορά από το Δίδυμο Όρος. Τα εδάφη είναι γόνιμα και ο
τύπος της στάνης που χαρακτηρίζει το Δίδυμο Όρος εκλείπει σχεδόν
παντελώς. Εδώ έχουμε μικρά σπιτάκια *, πολλές φορές συγκεντρωμένα σε
συστάδες, γύρω τους έκταση καλλιεργήσιμη, έστω και μικρή. Εντυπωσιάζει η
ύπαρξη πολλών αλωνιών. Άρα πρόκειται για μικτή δραστηριότητα, στάνες
αιγοπροβάτων με σύγχρονη καλλιέργεια δημητριακών και ζωοτροφών. Μη
ξεχνάμε και τους δύο υδρόμυλους στις Νότιες Αδέρες και τους πολύ
περισσότερους από τη μεριά της Τροιζηνίας.
Οι
μικτές αυτές εγκαταστάσεις δεν ανεβαίνουν στις κορυφές των Αδερών, όπως
συμβαίνει με τις στάνες στο Δίδυμο Όρος. Ανεβαίνουν βέβαια τα κοπάδια,
αλλά επιστρέφουν στη βάση τους.
Επί
των ημερών μας, επειδή τα εδάφη είναι γόνιμα, σχεδόν σε όλες τις
παλαιές θέσεις έχουν κτιστεί σύγχρονα σπίτια και ποιμενικές
εγκαταστάσεις και ως είναι φυσικό οι περισσότερες παλαιές θέσεις
κατοίκησης έχουν εξαφανιστεί ή αλλοιωθεί. Ενώ στο Δίδυμο Όρος έχουμε
περισσότερο ονομασία της στάνης (η στάνη του τάδε, ή της τάδε
οικογένειας), στην περιοχή των Αδερών έχουμε τοπωνύμια περιοχών όπου
εγκαταστάθηκαν ευρύτερες οικογένειες (Ψωμέικα, Μπισκαίικα, Μελλαίικα,
Σαμπαναίικα κ.λ.π.). Παραθαλασσίως δε, υπάρχουν σημαντικά κτίσματα
παλαιών αγροκτημάτων.
Είναι
συγκινητική η προσπάθεια των οικογενειών να ριζώσουν στις πλαγιές των
Αδερών μέχρι τα Τσελεβίνια. Μετά το 1828 είναι δυνατή η παρακολούθηση
αυτού του ριζώματος, από διηγήσεις πάππου προς πάππου, ιστορικά
γεγονότα, έγγραφα, καταγραφές, μαρτυρίες κ.λ.π.
Τι
γινόταν εκεί πριν την Επανάσταση του 1821; Πώς ήταν η περιοχή τα
δύσκολα χρόνια των κατακτητών, του κούρσου και της πειρατείας που
αρχίζουν περί το 1390, όταν πρωτοεμφανίστηκαν οι Οθωμανοί στα παράλια
της Μ. Ασίας, μέχρι το 1821; Άδεια δεν ήταν. Στον χάρτη έχουν σημειωθεί
με κόκκινους κύκλους, πρόχειρα, οχυρές θέσεις και κάστρα, που
προστάτευαν την περιοχή. Κύρια είναι η συμβολή του κάστρου Ερμιόνης
(Καστρί), Θερμησίας, Τροιζηνίας.
Αλλά
στη Φουρκαριά και στα Τσελεβίνια από την Πρώτη Ενετοκρατία είχε
αναπτυχθεί μικρή ναυτική βάση για να προστατεύει από κουρσάρους και
πειρατές τον Αργολικό Κόλπο. Αυτή η ναυτική βάση περιλαμβάνει το μικρό
κάστρο στο νησάκι Σουπιέζα και το απέναντί του καστρομονάστηρο του Αγίου
Αθανασίου που ο περίβολός του εδράζεται σε ένα πανίσχυρο, με ογκόλιθους
κτισμένο, αρχαίο κάστρο. Είναι παντελώς άγνωστη η ιστορία του κάστρου
της Σουπιέζας, του μοναστηριού του Αγίου Αθανασίου, αλλά και του αρχαίου
κάστρου, που δεν ήταν μόνο κάστρο αλλά γύρω του υπήρχε αρχαίος μικρός
οικισμός **.
Στα
Τσελεβίνια οι Ενετοί είχαν κλείσει το πέρασμα το ρηχό με ένα θαλάσσιο
μπάζωμα και στην ουσία είχαν φτιάξει δύο ασφαλή αγκυροβόλια, ένα βόρειο
προς την αμμουδιά της Ψιλής Άμμου και ένα νότιο προς το νησάκι Γαλή και
το μικρό κάστρο της Παναγίτσας. Χωρίς αυτή τη ναυτική βάση οι κουρσάροι
και οι πειρατές θα αλώνιζαν στον Αργολικό κόλπο μέχρι το Ναύπλιο, σχεδόν
αποκλείοντάς το από τη μεριά της θάλασσας.
Και
στην περιοχή αυτή, όπως και στα Δίδυμα έχουμε παμπάλαια μοναστήρια και
ορεινά ξωκκλήσια που μαρτυρούν ότι ο συνδετικός κρίκος των εκάστοτε
κατοίκων ήταν η Ορθοδοξία, τόσο για το ελληνικό στοιχείο, απ' όπου κι αν
προερχόταν, όσο και για το Αλβανικό ή Αρβανίτικο. Και γι' αυτούς τους
πληθυσμούς ήταν απολύτως φυσική η συνύπαρξη ελληνικής και αρβανίτικης
(χωρίς γραφή) γλώσσας.
Στον
χώρο λοιπόν του Διδύμου Όρους και των Αδερών, δηλαδή σε αυτόν που
σήμερα ξεχωρίζουμε ως ορεινή Ερμιονίδα, σε αντιδιαστολή με την πεδινή
της χερσονήσου Κρανιδίου που την χαρακτηρίζει αιώνες τώρα ο
προσανατολισμός της προς την θάλασσα αλλά και οι καλλιέργειες, επί αιώνες κτυπούσε η καρδιά φιλόπονων ποιμένων και καλλιεργητών.
Γιατί και οι κάτοικοι των παραθαλασσίων της Ακρογιαλιάς και κυρίως του
Θερμησιού πέραν των καλλιεργειών τους, απέβλεπαν στα πλούσια βοσκοτόπια
των Αδερών και τις καλλιεργήσιμες πλαγιές τους.
*
Τις προάλλες έτυχε να συναντηθούμε στους ελαιώνες της Ντάρδιζας, μετά
από πολλά χρόνια, με τον Βαγγέλη Γούτο και πιάσαμε τη συζήτηση για τα
παλιά. Μου τόνισε συγκινημένος: "Βασίλη τι νομίζεις; Σε αυτά τα μικρά
μικρά διάσπαρτα σπιτάκια που μόλις χωρούσαν την οικογένεια, μεγάλωσαν οι
παππούδες μας με πολλά παιδιά. Γενιές πολλές. Πριν από τα χρόνια της
Επανάστασης του 1821".
**
Για την περιοχή Τσελεβινιών και όλες τις βορινές Αδέρες της Τροιζηνίας
υπάρχουν πάρα πολλά και σπουδαία στοιχεία στο εξαιρετικό site του κυρίου
Κουτουζή (koutouzis.gr), μια πραγματική εγκυκλοπαίδεια της Τροιζηνίας, αρχαίων, μεσαίων και νεώτερων χρόνων.
Β. Γκάτσος
